In een wereld waarin digitale communicatie steeds dominanter wordt, blijkt dat voor ouderen niets zo effectief is tegen eenzaamheid als een ouderwets bezoekje. Dat is de opvallende conclusie van een recent onderzoek.
Tijdens het onderzoek volgden wetenschappers meer dan 300 personen boven de 65 jaar. De deelnemers werden elke drie uur tijdens hun wakkere uren gevraagd naar hun gevoelens van eenzaamheid en hun sociale contacten. Hierbij werd onderscheid gemaakt tussen persoonlijk contact, telefoongesprekken en digitale communicatie zoals sms’en of sociale media.
De resultaten waren opvallend eenduidig: alleen fysiek contact bleek effectief in het verminderen van eenzaamheidsgevoelens. “We ontdekten dat wanneer oudere volwassenen zich eenzaam voelen, ze eerder geneigd zijn om de telefoon te pakken en iemand te bellen. Maar persoonlijke bezoeken waren de enige vorm van contact die het niveau van gerapporteerde eenzaamheid daadwerkelijk verminderde”, vertelt Shiyang Zhang, een van de auteurs van de studie, die is gepubliceerd in het vakblad The Journals of Gerontology.
Zelfs ontmoeting met een vage kennis helpt
Telefoongesprekken, sms’jes en andere digitale communicatievormen konden dus niet tippen aan de positieve effecten van persoonlijk contact. Dit ondanks het feit dat deze vormen van digitaal contact vaak plaatsvonden met naaste familie of goede vrienden. Interessant genoeg ontdekten de onderzoekers dat zelfs persoonlijk contact met vage kennissen effectiever was in het bestrijden van eenzaamheid dan een telefoongesprek met een dierbare. “Telefonisch en digitaal contact bieden oudere volwassenen niet dezelfde emotionele nabijheid en troost als persoonlijk contact. Het is gewoon geen vervanging”, zegt Zhang.
Hoewel de studie de waarde van persoonlijk contact onderstreept, erkennen de onderzoekers de uitdagingen die veel ouderen hierbij kunnen ervaren. Chronische gezondheidsproblemen en mobiliteitskwesties kunnen face-to-face ontmoetingen bemoeilijken. Bovendien beschikt een aanzienlijk deel van de oudere bevolking niet over een smartphone of internettoegang. Toch biedt het onderzoek waardevolle inzichten voor beleidsmakers en zorgverleners. Het suggereert dat initiatieven gericht op het faciliteren van persoonlijke ontmoetingen wellicht effectiever zijn in het bestrijden van eenzaamheid dan puur technologische oplossingen.
Steeds meer eenzaamheid
En dat is vandaag de dag belangrijker dan ooit. Het onderzoek vond namelijk plaats vóór de coronapandemie, die voor veel ouderen leidde tot verhoogde isolatie en een toename in digitale communicatie. Ook vandaag de dag leidt dat nog altijd tot een hogere isolatiegraad. Uit een recente studie blijkt bijvoorbeeld dat meer dan de helft van de oudere Amerikanen (boven de 55 jaar) nog steeds minder tijd buitenshuis doorbrengt dan voor de pandemie, deels uit angst om geïnfecteerd te raken.
Ook in Nederland zijn de cijfers zorgwekkend. Uit statistieken van de Staat van Volksgezondheid en Zorg blijkt dat maar liefst 48,6 procent van de Nederlandse volwassenen zich eenzaam voelt. Zo’n 14,2 procent voelt zich zelfs erg eenzaam. De cijfers stijgen al sinds 2012, toen nog 38,4 procent van de Nederlanders zich eenzaam voelde en 8,3 procent erg eenzaam. Onder jongeren tussen de 16 en 25 jaar voelt maar liefst één op de vier zich erg eenzaam.
Ga eens op pad
En dat kan een grote impact hebben op de volksgezondheid. Het is al langer bekend dat regelmatig sociaal contact essentieel is voor de mentale en emotionele gezondheid. Mensen zijn van nature sociale wezens, en interactie met anderen helpt bij het verminderen van stress, het bevorderen van een gevoel van verbondenheid en het vergroten van het algemene welzijn. Zonder regelmatig sociaal contact kunnen gevoelens van eenzaamheid en isolatie ontstaan, wat kan leiden tot depressie en angst. Bovendien blijkt uit onderzoek dat sterke sociale netwerken de kans op een langer en gezonder leven vergroten.
Dus, wat betekent dit voor jou? Simpel: als je merkt dat een vriend, familielid of buur zich eenzaam voelt, pak niet meteen de telefoon, maar plan een bezoekje. Even langsgaan voor een praatje of een kop koffie kan meer doen dan je denkt. En als je zelf wel eens met eenzaamheid worstelt, aarzel dan niet om eropuit te gaan en iemand in levenden lijve te ontmoeten. Een klein gebaar kan een groot verschil maken. Dus leg die telefoon weg, trek je jas aan en maak tijd voor een echt gesprek—je zult merken dat het niet alleen de ander goed doet, maar jou ook!
