Mogelijk brengt dit ons een stapje dichterbij de oplossing tegen angststoornissen.
Herinneringen zijn sterker wanneer de ervaring gepaard ging met een onaangename geur. Dat stelt een studie uitgevoerd door Amerikaanse onderzoekers. En op zich is dat redelijk logisch. Zo weten we dat geuren – zoals oma’s appeltaart of parfum – soms levendige herinneringen uit het verleden op kunnen roepen. Maar vieze luchtjes blijken ook erg zinvol om specifieke herinneringen weer haarscherp voor de geest te halen. En daar kunnen we veel van leren.
Herinnering
Iedereen weet dat een vervelende ervaring je geheugen beïnvloedt. Ben je bijvoorbeeld ooit door een hond gebeten, dan is de kans groot dat je vrij negatieve herinnering aan die hond overhoudt. Vervolgens kun je hierdoor zelfs bang voor alle honden worden. Bovendien staat die ene nare ervaring in je geheugen gegrift, terwijl andere ervaringen met honden – die helemaal niet vervelend zijn geweest – wat zijn weggezakt. En op zich doet je brein dat met een goede reden. “Het onthouden van een negatieve ervaring helpt ons voorkomen dat we in de toekomst opnieuw iets onaangenaams ervaren,” legt onderzoeker Alexandra Cohen aan Scientias.nl uit. “Hoewel dit vaak handig is, kunnen soms sterke herinneringen aan negatieve ervaringen ons in het dagelijks leven in de weg zitten. Dit is vooral het geval bij angststoornissen.”
Experiment
Om beter te begrijpen hoe aangeleerde, negatieve associaties het geheugen beïnvloeden, verzamelden de onderzoekers jongeren tussen de 13 en 25 jaar oud. Deze proefpersonen kregen een reeks afbeeldingen te zien die onder twee categorieën kunnen worden geschaard: objecten (bijvoorbeeld een stoel) en scènes (bijvoorbeeld een met sneeuw bedekte berg). De deelnemers werden voorzien van een neusmasker, waar af en toe een onaangenaam luchtje doorheen werd gepompt. Hierdoor konden de onderzoekers de relatie tussen een bepaalde afbeelding met een vieze geur op het geheugen analyseren. En ook of gerelateerde afbeeldingen hetzelfde effect teweegbrengen. Anders gezegd: als een afbeelding van een stoel vergezeld ging met een vies luchtje, zou deze herinnering sterker worden bij die ene stoel, of bij alle objecten uit de categorie?
Geheugen
Terwijl de proefpersonen de beelden bekeken, hielden de wetenschappers ook de mate van transpiratie in de handpalmen in de gaten. Dit is een algemene onderzoekstechniek die gebruikt wordt om een negatieve associatie te bevestigen (in dit geval dus de stank). Een dag later testten de onderzoekers het geheugen van de deelnemers. En uit de bevindingen blijkt dat de deelnemers een beter geheugen hadden voor de afbeeldingen die gepaard gingen met een vies luchtje. Ook ontdekten ze dat sommigen warmere handjes kregen bij het zien van een bepaalde afbeelding nog voordat er een vies luchtje door het masker werd gepompt. Dit suggereert dat ook een onvoorspelbaarheid of verrassing kan leiden tot een beter geheugen.
Brein
Interessant hierbij is de vraag wat er eigenlijk precies in het brein gebeurt. “Emotionele ervaringen – en dan met name negatieve – veranderen de manier waarop herinneren in de hersenen worden opgeslagen,” laat Cohen desgevraagd weten. “Dit komt door de amygdala; een deel van het brein dat betrokken is bij het verwerken van emoties. Interactie tussen de amygdala en de hippocampus – het deel van de hersenen dat betrokken is bij het vormen van herinneringen – kan mogelijk leiden tot sterkere herinneringen die langzamer worden vergeten.”
Vies luchtje
Een belangrijke kanttekening hierbij is dat een vies luchtje dus alleen iets zegt over hoe helder een bepaalde herinnering voor de geest gehaald kan worden. “Een vieze geur maakt dus niet noodzakelijkerwijs de betreffende herinnering slecht,” zegt Cohen. “Het maakt alleen op een neutrale manier een bepaalde herinnering sterker waarin de geur werd geroken.” Lekkere geurtjes zouden trouwens hetzelfde kunnen bewerkstelligen. “Andere studies hebben aangetoond dat positieve ervaringen ook herinneringen kunnen versterken, dus ook lekkere luchtjes zouden dat kunnen,” zegt Cohen.
De bevindingen laten zien hoe we leren van positieve en negatieve ervaringen en hoe we deze vervolgens onthouden. En dit kunnen we in ons voordeel gebruiken. Bijvoorbeeld in het zoeken naar nieuwe methoden om angststoornissen op te lossen. “Door aan te tonen dat zelfs een eenvoudige negatieve ervaring – zoals de blootstelling aan een vieze geur – onze herinnering kan versterken, kunnen we nieuwe manieren vinden om te voorkomen dat bepaalde sterke herinneringen schadelijke gevolgen hebben,” besluit Cohen.
