Eén van de lichtste exoplaneten ooit ontdekt

GJ 367b is met een massa van slechts de helft van de massa van de aarde, een waar lichtgewicht.

Dankzij uitgebreide zoekacties weten we dat er buiten ons zonnestelsel duizenden zogenoemde exoplaneten te vinden zijn. Een kwart eeuw na de eerste ontdekking, is de focus nu echter verschoven van de jacht op exoplaneten, naar het nauwkeurig karakteriseren van deze werelden. Lijken ze bijvoorbeeld op de aarde, of zijn het vreemde en exotische planeten? In een nieuwe studie hebben onderzoekers zich over GJ 367b gebogen; een planeet die rond een rode dwergster cirkelt. En uit de bevindingen blijkt dat astronomen hier op een waar lichtgewicht zijn gestuit.

Transitmethode
Veel van de door ons bekende exoplaneten zijn ontdekt met behulp van de transitmethode. Dit houdt in dat telescopen langdurig naar sterren te turen, in de hoop dat de helderheid van die sterren regelmatig enigszins afneemt. Zo’n afname kan namelijk veroorzaakt worden doordat een planeet voor de ster langs beweegt en tijdelijk een deel van het sterlicht tegenhoudt. Ook GJ 367b is met behulp van de transitmethode ontdekt door planetenjager TESS. En nu gaat het onderzoek naar deze wereld door. Want tegenwoordig is het dankzij vernuftige technieken mogelijk om de meeste exoplaneten nauwkeurig te karakteriseren.

GJ 367b
Wat we tot nu toe van GJ 367b weten, is dat de planeet een diameter heeft van zo’n 9000 kilometer. Met deze afmetingen is de exoplaneet net ietsje groter dan onze buur Mars. Het planetenstelsel bevindt zich op iets minder dan 31 lichtjaar van de aarde en is dus ideaal voor verder onderzoek.

Massa
Astronomen zijn er nu onder andere in geslaagd de massa van GJ 367b te bepalen. En in vergelijking met andere planeten buiten ons zonnestelsel, is GJ 367b zo licht als een veertje. Zo heeft de planeet een massa van slechts de helft van de massa van de aarde. Hiermee is GJ 367b één van de lichtste van de bijna 5000 exoplaneten die we vandaag de dag kennen.

Supersnel
Niet alleen is GJ 367b vederlicht, de planeet is ook nog eens supersnel. Zo doet de planeet er ongeveer acht uur over om een rondje rond zijn moederster te voltooien. Met deze omlooptijd van slechts een derde van een aardse dag, behoort de planeet tot de zogenoemde ultra-short period planets: planeten die nog geen 24 uur nodig hebben om een rondje om hun moederster te maken. “We kennen er al een paar, maar hun oorsprong is momenteel onbekend,” zegt onderzoeker Kristine Lam. “Door de precieze fundamentele eigenschappen van USP-planeet te meten, kunnen we een glimp opvangen van hun vormings- en evolutiegeschiedenis.”

Laaiend heet
GJ 367b cirkelt rond de ster GJ 367; een rode dwergster die slechts half zo groot is als onze zon. Doordat de exoplaneet zich vrij dicht in de buurt van zijn moederster bevindt, wordt GJ 367b blootgesteld aan een extreem hoog stralingsniveau, die meer dan 500 keer sterker is dan de hoeveelheid straling waarmee de aarde gebombardeerd wordt. De temperaturen lopen er dan ook bijzonder hoog op: tot wel 1500 graden Celsius. Bij dergelijke verzengende temperaturen smelten alle aanwezige gesteentes en metalen. Het betekent dat GJ 367b – helaas – niet beschouwd kan worden als een tweede aarde.

Rotsachtig
Nu de onderzoekers een beter begrip hebben van de straal en massa van GJ 367b, kunnen ze ook conclusies trekken over de interne structuur. En volgens de onderzoekers heeft de planeet wel wat weg van Mercurius. GJ 367b blijkt namelijk rotsachtig en heeft een hoge dichtheid. “De hoge dichtheid geeft aan dat de planeet over een ijzeren kern beschikt,” legt onderzoeker Szilárd Csizmadia uit. “Deze eigenschappen zijn vergelijkbaar met die van Mercurius, die zich door zijn onevenredig grote ijzer- en nikkelkern onderscheidt van andere terrestrische planeten in ons zonnestelsel.”

De studie toont aan dat het mogelijk is om de eigenschappen van zelfs de kleinste en minst massieve exoplaneten die er zijn, nauwkeurig te bepalen. Dergelijke studies zijn heel interessant; het is volgens de onderzoekers zelfs de sleutel tot het begrijpen van hoe terrestrische planeten zich vormen en evolueren. Onderzoek gaat daarom door. Bovendien is bekend dat er rond rode dwergsterren gemiddeld twee tot drie planeten draaien. En dus zou het goed kunnen dat GJ 367b nog enkele net zulke boeiende broertjes heeft.

Bronmateriaal

"Ultra-light and super-fast - Discovery of sub-Earth planet GJ 367b" - German Aerospace Center DLR Institute of Planetary Research (via EurekAlert)

Afbeelding bovenaan dit artikel: SPP 1992 (Patricia Klein)

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd