Door toedoen van de door de mens veroorzaakte klimaatverandering hebben wetenschappers ontdekt dat de westenwinddrift nabij Antarctica versnelt.
De westenwinddrift is een zeestroom die oostwaarts om Antarctica loopt. Het is één van ’s werelds sterkste stromingen. Dankzij vernuftige technologie zijn wetenschappers nu in staat om het reilen en zeilen van deze krachtige oceaanstroming in kaart te brengen. En dat leidt tot een verrassende ontdekking.
Westenwinddrift
De westenwinddrift omringt Antarctica volledig en scheidt koud water in het zuiden van warmer subtropisch water, net ten noorden. Dit warmere deel van de Zuidelijke Oceaan neemt veel van de warmte op die door menselijke activiteiten in de atmosfeer van de aarde worden gepompt. Om deze reden beschouwen wetenschappers het van vitaal belang om de dynamiek van de zeestroming te begrijpen. Want wat hier gebeurt, kan het klimaat elders beïnvloeden.
Oceaandobbers
Om hoogte te krijgen van de westenwinddrift, gebruikten onderzoekers in een nieuwe studie satellietmetingen en gegevens van Argo: een vloot van bijna 4000 geautomatiseerde drijvende boeien die over alle oceanen zijn verspreid (zie kader). Deze ‘oceaandobbers’ meten al sinds het begin van het nieuwe millennium de oceaantemperatuur, het zoutgehalte, de stroming en, in toenemende mate, chemische en biologische componenten. Dankzij het uitgebreide Argo-netwerk waren de onderzoekers in staat om meer dan een decennium aan data te analyseren om te achterhalen of de westenwinddrift in de tussentijd aan verandering onderhevig is geweest.
Het Argo-netwerk is een bijzonder grote stap voorwaarts. Vóór 2000 waren onderzoekers namelijk afhankelijk van instrumenten die veel minder precies waren. Hierdoor waren ook de data, en de daarop gebaseerde studies, onzeker. In 2000 werd echter Argo in het leven geroepen. 4000 ronddobberende robots duiken nu elke paar dagen naar de diepte om onder andere de temperatuur, pH en het zoutgehalte te meten. Dit verschaft wetenschappers consistente en uitgebreide gegevens over de stand van zaken van onze oceaan. Hieruit blijkt bijvoorbeeld dat de zeeën snel opwarmen.
En dat blijkt inderdaad het geval. De onderzoekers komen tot de ontdekking dat een van de krachtigste oceaanstromingen op aarde opeens veel meer haast blijkt te hebben: de westenwinddrift stroomt vandaag de dag een stuk sneller dan een decennium geleden. “Deze versnelling vergemakkelijkt de uitwisseling van warmte of koolstof tussen oceaanbekkens,” zegt onderzoeker Jia-Rui Shi.
Warmte
Dat de westenwinddrift vandaag de dag sneller stroomt, is met name te wijten aan onszelf. De onderzoekers stellen namelijk dat klimaatverandering de schuldige is. Dat komt omdat de zeestroming de meeste door de mens veroorzaakte warmte opvangt. En wanneer het verschil tussen warm en koud water toeneemt, versnellen de stromingen tussen die twee massa’s. “Uit zowel observaties als modellen blijkt dat verandering van oceaanwarmte de significante versnelling van de oceaanstroom veroorzaakt,” aldus Shi. En dat is best een verrassende ontdekking. De westenwinddrift wordt namelijk meestal aangedreven door wind. “Maar wij laten zien dat veranderingen in snelheid verrassend genoeg voornamelijk te wijten zijn aan veranderingen in de warmtegradiënt,” zegt onderzoeker Lynne Talley.
Het betekent dat het onderzoeksteam dankzij decennialange waarnemingen een cruciale trend aan het licht heeft gebracht die tot nu toe voor wetenschappers verborgen was gebleven. Mogelijk blijft het hier trouwens niet bij. Want de onderzoekers vermoeden dat de snelheid van de westenwinddrift verder zal toenemen naarmate de Zuidelijke Oceaan meer van de door de mens uitgestoten warmte blijft opnemen.
