Mensen die SARS hebben gehad, blijken na vaccinatie met Pfizer antistoffen te produceren die niet alleen succesvol de strijd aan gaan met bekende coronavarianten, maar ook met andere zorgwekkende coronavirussen.
Veel mensen zijn het erover eens: een volgende pandemie moeten we hoe dan ook zien af te wenden. Toch waarschuwen wetenschappers dat we mogelijk afstevenen op een ‘tijdperk van pandemieën’. Het is niet onmogelijk dat er nieuwe coronavirussen opduiken. Onderzoekers zijn dan ook naarstig op zoek naar een universeel coronavaccin dat niet alleen beschermt tegen alle huidige rondwarende coronavarianten, maar óók tegen toekomstige coronavirusuitbraken. En in die zoektocht zijn nu weer belangrijke stappen gezet.
Verschillende coronavirussen
In de coronavirusfamilie infecteert één subgroep menselijke cellen door middel van de receptor ACE2 (een soort ‘huissleutel’ waarmee het virus onze cellen weet binnen te dringen). Zowel het SARS-virus (SARS-CoV-1) dat in 2003 uitbrak, als het huidige rondwarende coronavirus (SARS-CoV-2) behoren tot deze groep, evenals een aantal andere coronavirussen die in dieren zoals vleermuizen, schubdieren en civetkatten circuleren. Hoewel de exacte transmissieroute nog altijd onbekend is, weten we dat deze virussen van dier op mens kunnen overspringen en zo een volgende pandemie veroorzaken. Gezamenlijk wordt deze groep sarbecovirussen genoemd; het bredere ondergeslacht.
Studie
In de zoektocht naar één enkel vaccin dat mogelijk tegen deze hele groep bescherming biedt, voerden onderzoekers een studie uit onder verschillende mensen. Ze verzamelden acht mensen die in 2003 SARS onder de leden hebben gehad, maar inmiddels volledig hersteld zijn. Ook werden er tien gezonde mensen gerekruteerd alsmede tien COVID-19-overlevenden. Vervolgens vergeleek het team de immuunrespons vóór- en nadat ze met het Pfizer-BioNTech mRNA-vaccin waren geprikt.
Het leidt tot een interessante ontdekking. Want de onderzoekers ontdekten dat de mensen die SARS hebben gehad en met Pfizer gevaccineerd waren, zeer krachtige en doeltreffende antistoffen produceerden. Deze antistoffen kunnen niet alleen de bekende SARS-CoV-2-varianten neutraliseren, maar ook andere zorgwekkende dierlijke coronavirussen.
SARS-overlevenden
“Vóór vaccinatie hadden SARS-CoV-1-overlevenden alleen detecteerbare neutraliserende antistoffen tegen SARS-CoV-1, maar geen of lage hoeveelheden neutraliserende antistoffen tegen SARS-CoV-2,” legt onderzoeker Wanni Chia uit. “Maar na twee dosissen met het Pfizer-vaccin, hadden ze allemaal hoge niveaus neutraliserende antistoffen tegen zowel SARS-CoV-1 als SARS-CoV-2. Zij zijn de enige groep die nu over een breed spectrum aan neutraliserende antistoffen beschikken die het op kunnen nemen tegen tien bestudeerde sarbecovirussen.”
Universeel vaccin
Het is een veelbelovende ontdekking. Want het is voor het eerst dat er een dergelijke ‘kruisneutraliserende activiteit’ is aangetoond bij mensen. Het versterkt dan ook de hoop op de ontwikkeling van een effectief en universeel vaccin dat de volgende generatie tegen verschillende coronavirussen kan beschermen. “Onze studie wijst in de richting van de ontwikkeling van een vaccin dat ons niet alleen door de huidige COVID-19-pandemie kan helpen, maar ook het risico op toekomstige pandemieën veroorzaakt door verwante virussen kan voorkomen of verminderen,” concludeert Wang Linfa.
Op dit moment zien we al dat de huidige vaccins niet volledig beschermen tegen nieuwe, opkomende en zorgwekkende coronavarianten. Zo kwamen onderzoekers onlangs nog met het nieuws dat zowel het Pfizer-vaccin, als AstraZeneca minder goed beschermen tegen de steeds dominanter wordende deltavariant. En dus kan een universeel vaccin uitkomst bieden. “Dat zou het probleem kunnen aanpakken,” betoogt onderzoeker David Lye, “terwijl het tegelijkertijd kan fungeren als een preventief vaccin tegen toekomstige pandemieën veroorzaakt door een coronavirus.”
