Leeuwen zijn doorgaans niet zo happig op het maken van nieuwe vrienden. Maar na toediening van het knuffelhormoon zijn ze ineens een stuk aardiger naar elkaar.
Wilde leeuwen zijn felle dieren. De gigantische katten bewaken hun territorium met hun leven en kunnen een binnendringende vijand met een enkele beweging dodelijk verwonden. Hoewel agressie een voordeel is voor toproofdieren in het wild, vormt het een echte uitdaging voor leeuwen in reservaten of in gevangenschap; een aantal dat toeneemt als gevolg van verlies van leefgebied. Maar een snuifje van het knuffelhormoon oxytocine lijkt uitkomst te kunnen bieden.
Oxytocine (of het knuffelhormoon) komt vrij in de hersenen tijdens bepaalde fijne of intense ervaringen, zoals tijdens moederbinding, vriendschappen, romantische interacties en seks. Het kan zelfs al vrijkomen wanneer je wordt geknuffeld door een romantische partner (wat het hormoon de opvallende bijnaam opleverde). Het hormoon lijkt dus een belangrijke rol te spelen bij sociale contacten en bij gevoelens van plezier.
De onderzoekers voerden experimenten uit met leeuwen in een Zuid-Afrikaans natuurreservaat. Het team lokte de leeuwen naar een hek, zodat ze met een voorwerp dat eruit ziet als een antieke parfumfles, oxytocine in de neuzen van de leeuwen konden spuiten.
Toleranter
Het leidt tot een opvallende ontdekking. Want na de behandeling merken de onderzoekers op dat de 23 leeuwen die een snuifje oxytocine toegediend hadden gekregen, een stuk vriendelijker tegen soortgenoten waren. “Je kunt zien dat hun gelaatstrekken onmiddellijk zachter worden,” vertelt onderzoeker Jessica Burkhart. “Ze krijgen een volledig kalme houding en relaxen helemaal. Het is geweldig.”
Waarom is het nodig?
Je vraagt je misschien af waarom een dergelijke behandeling nodig is. Dat heeft er met name mee te maken dat tegenwoordig steeds meer leeuwen gedwongen worden om in hetzelfde gebied te leven. En wanneer verschillende groepen met elkaar worden vermengd, gaat dat niet altijd goed. “Steeds meer beschermde gebieden en reservaten worden tegenwoordig omheind,” legt Burkhart in gesprek met Scientias.nl uit. “Hierdoor kunnen leeuwen zich niet meer op natuurlijke wijze verspreiden. Vervolgens worden ze door mensen tussen locaties verplaatst. Wanneer leeuwen op een nieuwe locatie aankomen, zijn ze vaak bang en agressief tegen andere dieren en mensen. Maar één enkele dosis oxytocine kan al een verschil maken.”
Minder levensbedreigend
Het team ontdekte dat zelfs een kleine dosering al een groot effect had. “Gedomesticeerde honden krijgen tot 60 IU (Internationale Eenheid; een maateenheid voor een hoeveelheid van een stof, gebaseerd op gemeten biologische activiteit, red.),” legt Burkhart uit. “Een leeuw – die 10 tot 20 keer groter is – bleek al positieve resultaten te behalen bij een dosering van slechts 10 IU. Dat is heel interessant.” Het betekent dat een kleine toediening van het knuffelhormoon ontmoetingen tussen leeuwen al een stuk minder levensbedreigend maakt. “Hierdoor kunnen ze ook gemakkelijker een nieuwe troep vormen,” stelt Burkhart.
Hoe het kan dat de leeuwen zo goed op oxytocine reageren? “Alle zoogdieren hebben oxytocine-peptiden en -receptoren in hun lichaam en hersenen,” legt Burkhart desgevraagd uit. “Leeuwen zijn daarnaast ook erg sociaal. Over het algemeen hebben socialere dieren meer oxytocine-receptoren. Dit is waarschijnlijk ook de reden dat leeuwen heel gevoelig zijn voor zelfs al een kleine dosis.”
Het effect van oxytocine is verstrekkend. Zo bleek dat leeuwen die met oxytocine waren behandeld een stuk toleranter waren en soortgenoten veel dichterbij lieten komen terwijl ze met hun favoriete speeltje – een pompoen – speelden. De onderzoekers zagen de afstand zelfs halveren: van zeven meter zonder oxytocine naar 3,5 meter na de behandeling. Daarentegen was diezelfde tolerantie ver te zoeken als het om voedsel ging, zelfs nadat het knuffelhormoon was gegeven. Daarnaast ontdekten de onderzoekers dat de met oxytocine behandelde leeuwen een stuk minder waaks waren op potentiële indringers. Terwijl onbehandelde leeuwen altijd het gebrul van onbekende leeuwen beantwoorden met woest gebrul, bleven de behandelde leeuwen stil. “Dit is een enorme vondst,” stelt Burkhart. “Het betekent dat oxytocine daadwerkelijk gebruikt kan worden om onbekende leeuwen bij elkaar te brengen.”
Makkelijker
Volgens Burkhart zou een snuifje oxytocine het leven van veel leeuwen makkelijker kunnen maken. “De behandeling is onder andere bedoeld voor leeuwen die uit te amusementsindustrie zijn gered,” vertelt ze. “Ze zijn vaak uitgehongerd of hebben in te kleine kooien gezeten, zodat ze klein blijven en mensen ze kunnen aaien. Wanneer ze in opvangcentra arriveren zijn ze er vaak ernstig aan toe en beschikken over maar weinig sociale vaardigheden. Oxytocine is dan een geweldig hulpmiddel. Ze kunnen erdoor gemakkelijker terugkeren naar het normale leven. De andere trieste realiteit is dat naarmate de menselijke populatie onvermijdelijk toeneemt, het verlies van leefgebieden zal voortzetten. Dieren kunnen niet meer in het wild leven zoals ze dat ooit deden. Behandelingen met oxytocine is een methode die belangrijk kan zijn voor instandhoudingsinspanningen.”
De onderzoekers laten met hun studie, gepubliceerd in het vakblad Iscience, zien dat het knuffelhormoon oxytocine kan helpen bij het samenbrengen van dieren die sociaal, maar tegelijkertijd ook ongelofelijk territoriaal zijn. “We kunnen nu leeuwen aan elkaar koppelen zodat ze geen eenzaam leven meer hoeven te leiden, wat zowel hun welzijn als gezondheid verbetert,” aldus Burkhart. “Daarnaast kan het een belangrijke rol spelen bij beheersstrategieën, wanneer er nieuwe troepen gevormd moeten worden om de genetica gezond te houden.” Al met al kan zelfs al een klein beetje oxytocine leeuwen nieuwsgieriger en minder angstig maken. En dat maakt het sluiten van nieuwe vriendschappen toch een stuk eenvoudiger.
