En dat is nog maar het begin; waarschijnlijk wachten er op de planeet – die ongeveer net zo groot is als de aarde – nog veel meer vulkanen op ontdekking.
Recent vonden wetenschappers heel overtuigend, direct bewijs dat een vulkaan op Venus recent – ergens in de afgelopen dertig jaar – is uitgebarsten. Een intrigerende ontdekking die bewijst dat Venus nog altijd geologisch actief is. Astronomen waren verrukt. En wetenschappers van de universiteit van Washington besloten zelfs direct op deze ontdekking voort te borduren en in kaart te brengen hoeveel vulkanen Venus bezit en waar die zich precies bevinden. Het resulteert in een zeer omvangrijke kaart waarop zo’n 85.000(!) vulkanen zijn weergegeven. “Met de recente ontdekking van actieve vulkanen op Venus is een beter begrip van waar die vulkanen zich concentreren, hoeveel er zijn, hoe groot ze zijn, etc. nog belangrijker geworden,” zo licht onderzoeker Rebecca Hahn het belang van deze immense kaart toe.
Magellan
De onderzoekers maakten de kaart met behulp van radarbeelden, gemaakt door NASA’s ruimtesonde Magellan. De onbemande ruimtesonde werd in 1989 gelanceerd en nestelde zich in 1990 in een baan om Venus. Tussen 1990 en 1994 bracht de sonde het oppervlak van Venus vervolgens met behulp van radar nauwgezet in kaart. En in de jaren negentig werden zo dankzij Magellan verscheidene vulkanen ontdekt. Maar een kaart met daarop alle door Magellan gespotte vulkanen ontbrak nog. Byrne en Hahn brengen daar nu – geholpen door computerprogramma’s die in de jaren negentig van de vorige eeuw nog niet voorhanden waren – verandering in.
Overal vulkanen
Op de nieuwe kaart is allereerst natuurlijk te zien waar vulkanen zich bevinden. En dan wordt duidelijk dat ze over het gehele oppervlak van Venus te vinden zijn. Daarnaast staat ook de omvang van de vulkanen aangegeven. Vulkanen met een diameter tussen de 20 en 100 kilometer blijken bijvoorbeeld minder goed vertegenwoordigd te zijn dan de kleinere vulkanen; vulkanen met een diameter kleiner dan 5 kilometer komen veel overvloediger voor op het oppervlak van Venus. “Het zijn zelfs de meest voorkomende vulkanen op de planeet,” vertelt Hahn over deze kleine vulkanen. “Ze maken ongeveer 99 procent van onze dataset uit.”
Opmaat
Hoewel de kaart op zichzelf natuurlijk al enorm tot de verbeelding spreekt, zien de onderzoekers deze toch vooral als de opmaat naar meer. Zo kan deze gebruikt worden om meer te weten te komen over Venus en haar vulkanen. “We hebben al van collega’s gehoord dat zij de data gedownload hebben en begonnen zijn om deze te analyseren,” vertelt onderzoeker Paul Byrne. “En dat is exact wat we wilden (…) Ik ben heel benieuwd wat ze met deze nieuwe database kunnen gaan ontdekken.”
Nieuwe vulkaanuitbarstingen
Nadat recent onderzoek reeds heeft uitgewezen dat Venus nog altijd geologisch actief is, kunnen onderzoekers met de nieuwe kaart bijvoorbeeld gericht op zoek naar nieuwe sporen van recente vulkaanuitbarstingen. “Deze nieuwe database stelt wetenschappers in staat om na te denken over waar ze nog meer kunnen zoeken naar bewijs voor recente geologische activiteit,” aldus Byrne. Zodra ze een interessante vulkaan hebben gespot, kunnen ze radarbeelden die Magellan op verschillende momenten van die vulkaan heeft gemaakt, naast elkaar leggen om te kijken of er in de tussentijd een uitbarsting heeft plaatsgevonden. En de kansen om recente uitbarstingen te spotten, nemen verder toe als er in de toekomst opnieuw ruimtesondes naar Venus afreizen om het oppervlak in radar in kaart te brengen. In dat geval kunnen ook die nieuwe beelden namelijk vergeleken worden met de beelden die Magellan tussen 1990 en 1994 van het oppervlak van Venus maakte.
Andere onderzoeksvragen
Daarnaast kunnen de onderzoekers aan de hand van de dataset wellicht ook andere prangende vragen beginnen te beantwoorden. “Andere mensen zullen vragen bedenken die nog niet eens bij ons zijn opgekomen,” voorspelt Byrne. “Vragen omtrent de vorm, omvang en distributie van de vulkanen of de timing van vulkanische activiteit op verschillende delen van de planeet.”
Met 85.000 vulkanen valt er als het om geologische activiteit op Venus gaat de komende tijd in ieder geval nog voldoende te onderzoeken. Sterker nog: Byrne en Hahn zijn vrijwel zeker dat er op Venus nog vulkanen op ontdekking wachten. “Een vulkaan met een diameter van 1 kilometer is in de data van Magellan ongeveer 7 pixels breed en dus heel moeilijk te zien,” vertelt Hahn. “Maar met een verbeterde resolutie zouden we ook die kleinere structuren moeten kunnen zien.” De onderzoekers worden wat dat laatste betreft op de wenken bediend, want de Europese ruimtevaartorganisatie stuurt in 2031 ruimtesonde EnVision naar Venus. De sonde moet naast onderzoek aan de atmosfeer van Venus ook het oppervlak van de planeet met behulp van radar in hoge resolutie in kaart brengen. Ondertussen werkt NASA aan VERITAS. Deze sonde moet in 2029 koers zetten richting Venus en eveneens onder meer nieuwe radarbeelden van Venus’ oppervlak maken. “Met die beelden zullen we in staat zijn om te zoeken naar de kleinere vulkanen waarvan we nu reeds voorspellen dat ze er zijn,” aldus Byrne.
