Sinds 2007 is de methaan-concentratie in de atmosfeer gestaag toegenomen. En nu blijkt een groot deel ervan afkomstig uit een en hetzelfde gebied.
Methaan is naast koolstofdioxide en lachgas één van de belangrijkste broeikasgassen dat bijdraagt aan de opwarming van de aarde. Als broeikasgas is het zelfs 28 keer zo sterk als CO2. De hoeveelheid methaan in de lucht is sinds 1750 meer dan verdubbeld. Maar onderzoekers hebben vooral een gestage toename waargenomen sinds 2007. Verschillende mogelijke verklaringen passeerden al de revue, maar toch lukte het wetenschappers lange tijd niet om de bron te achterhalen. Tot nu.
Methaan wordt gezien als belangrijk broeikasgas en is erg schadelijk voor het milieu. Hoewel het gas in mindere mate op aarde aanwezig is, is het wel veel krachtiger dan CO2. Daarom hebben kleinere hoeveelheden al een groot effect op de atmosferische temperatuur. Het meeste methaan op aarde wordt geproduceerd door micro-organismen die organisch materiaal in methaan omzetten in zuurstofarme gebieden. Dit gebeurt bijvoorbeeld in drasland, in de magen van koeien of op rijstvelden. De rest komt van fossiele brandstoffen zoals aardgas vandaan. De levensduur van methaan in de atmosfeer is ongeveer tien jaar.
“Een van de verklaringen voor de stijging van atmosferisch methaan, is dat het in de tropen is toegenomen,” vertelt onderzoeksleider Mark Lunt. Om dit te verifiëren, gebruikten de onderzoekers gegevens van GOSAT; een Japanse satelliet die sinds 2010 de concentratie en distributie van broeikasgassen meet. Het onderzoeksteam concentreerde zich op de jaarlijkse en zelfs seizoensgebonden trends in een specifiek gebied in Afrika.
Wat dat betreft bevonden de onderzoekers zich op vrij onontgonnen terrein. “Er zijn maar weinig studies die zich in detail op Afrika hebben gericht,” vertelt Lunt. “Vooral omdat er niet zoveel gegevens over de hoeveelheid atmosferische methaan uit Afrika beschikbaar zijn. De satellietgegevens geven ons daarom een uniek perspectief op het continent.”
Regionaal model
Eerdere studies maakten vooral gebruik van wereldwijde modellen om hier vervolgens de Afrikaanse emissies van methaan uit te filteren. Maar in de studie gooiden de onderzoekers het over een andere boeg. Ze besloten zich uitsluitend te richten op Sub-Sahara-Afrika waardoor ze een veel beter regionaal model konden opstellen dan mogelijk zou zijn met een globaal exemplaar. Dit stelde het team in staat om zich te concentreren op veranderingen in afzonderlijke landen; iets dat voorheen nog nooit was gelukt.
Een derde
Uit de bevindingen blijkt dat ongeveer een derde van de wereldwijde toename van hoeveelheid atmosferische methaan afkomstig is uit de tropen van Afrika. Het grootste deel hiervan valt zelfs te herleiden naar Oost-Afrika en dan met name de Sudd; één van ’s werelds grootste moerassen in Zuid-Soedan. “Ons onderzoek benadrukt de grote rol die Afrika en zelfs afzonderlijke draslanden spelen als we kijken naar wat deze bijdragen aan de wereldwijde uitstoot van methaan,” constateert Lunt. Over de vraag waarom juist dit specifieke gebied verantwoordelijk is voor de toename van de uitstoot van methaan, moeten de onderzoekers het antwoord schuldig blijven. “Landbouw of andere draslanden zouden een mogelijke verklaring kunnen zijn,” zegt Lunt, “maar we hebben meer bewijs nodig om dit hard te maken.”
De onderzoekers benadrukken dat de Japanse satelliet pas sinds 2010 metingen uitvoert. “We kunnen dus niets zeggen over waarom de methaan-concentratie in de atmosfeer al in 2007 begon toe te nemen,” aldus Lunt. Het is nu zaak om de onderliggende oorzaken van de mysterieuze emissie van methaan in de tropen te openbaren. Want uiteindelijk zal dat helpen om het toekomstige klimaat van onze aarde beter te begrijpen. “Het is essentieel dat we veranderingen in het huidige en recente verleden adequaat kunnen verklaren,” vindt Lunt. “Studies zoals deze kunnen helpen om de lijst van mogelijkheden te beperken. En hopelijk kunnen we dan ook een betere voorspelling van de toekomst maken.”
