Jij hebt het misschien niet in de gaten, maar die mannelijke fruitvlieg die zich in je prullenbak tegoed doet aan rottende fruitresten, is wild aantrekkelijk in de ogen van zijn vrouwelijke soortgenoten.
En dat heeft alles te maken met het feit dat hij in jouw prullenbak rottend fruit geserveerd krijgt. In dat oude fruit zijn micro-organismen – voornamelijk gisten – namelijk hard aan het werk om het fruit af te breken en en passant alcohol te produceren. De geur die daarbij vrijkomt, trekt (met name: single) fruitvliegen aan, die zich vervolgens aan dat fruit – en dus ook die alcohol – tegoed doen. Welk effect dat nu precies op de fruitvliegen heeft, was lang onduidelijk. Maar een nieuw onderzoek brengt daar verandering in en toont aan dat het op mannelijke fruitvliegen een wel heel opmerkelijk effect heeft; het nuttigen van alcohol zorgt ervoor dat zij een stuk aantrekkelijker worden in de ogen van hun vrouwelijke soortgenoten.
Experiment
Wetenschappers van het Max-Planck-Institüt trekken die conclusie in het blad Science Advances, op basis van experimenten. In die experimenten stelden ze mannelijke fruitvliegen (Drosophila melanogaster) die nog nooit geslachtsgemeenschap hadden gehad, bloot aan rottende citrusvruchten. Vervolgens vergeleken ze het voortplantingssucces van deze fruitvliegen met dat van mannelijke fruitvliegen die eveneens nog maagd waren, maar zich niet aan rottend fruit tegoed hadden gedaan. De resultaten waren duidelijk. “In onze experimenten tonen we aan dat alcoholconsumptie een direct en positief effect heeft op het voortplantingssucces van mannelijke fruitvliegen,” vertelt onderzoeker Ian Keesey.
Seksferomonen
Dat mannelijke fruitvliegen met een borreltje op een grotere kans hebben op geslachtsgemeenschap, kunnen de onderzoekers goed verklaren. “Het effect ontstaat doordat alcohol – en dan met name methanol – ervoor zorgt dat de productie van seksferomonen toeneemt,” legt Keesey uit. Feromonen zijn vluchtige moleculen waarmee insecten boodschappen over kunnen brengen aan of zelfs bepaald gedrag kunnen opwekken bij hun soortgenoten. Het effect van seksferomonen laat zich raden; het zorgt ervoor dat de producent ervan een stuk aantrekkelijker wordt in de ogen van zijn soortgenoten. En als alcohol ervoor zorgt dat mannelijke fruitvliegen meer seksferomonen uitscheiden, zijn zij in de ogen van hun vrouwelijke soortgenoten dus veel aantrekkelijker dan mannetjes die geen alcohol hebben genuttigd.
In balans
Een borreltje maakt dus aantrekkelijk. Tenminste: als je een fruitvlieg bent. Maar dat is zeker geen vrijbrief voor de fruitvlieg om zich maar eindeloos tegoed te blijven doen aan rottend – en dus alcohol bevattend – fruit. Want methanol kan een fruitvlieg weliswaar aantrekkelijk maken, maar het kan – in grote hoeveelheden – ook dodelijk zijn. En dus moet de fruitvlieg de kosten en baten van zijn alcoholconsumptie goed tegen elkaar afwegen, zo merken de onderzoekers in hun studie op. Dat klinkt misschien een beetje hooggegrepen voor het piepkleine insect, maar dat is het zeker niet, zo ontdekten de onderzoekers. In hun studie identiferen ze namelijk neurale netwerken in het brein van de fruitvlieg die ervoor zorgen dat de alcoholconsumptie niet uit de klauwen loopt. “De ene detecteert lagere concentraties alcohol en is positief (en moedigt de fruitvlieg dus aan alcohol te nuttigen, red.),” legt onderzoeker Bill Hansson aan Scientias.nl uit. “De andere detecteert hogere, gevaarlijke concentraties en is negatief.”
Controle
“Het betekent dat de fruitvliegen over een controlemechanisme beschikken dat ze in staat stelt om alle voordelen van de alcoholconsumptie te verkrijgen, zonder het risico te lopen op een alcoholvergiftiging,” concludeert Keesey. “Dat is heel cool,” laat Hansson aan Scientias.nl weten. “Die continue afweging tussen ‘goed’ en ‘kwaad’.”
Een blauwtje
Dat fruitvliegen zich aangetrokken voelen tot de geur van alcohol is al veel langer bekend. Maar het blijkt vrij lastig te zijn om die aantrekkingskracht te duiden. In eerder onderzoek stelden wetenschappers bijvoorbeeld vast dat fruitvliegen die door vrouwtjes werden afgewezen, meer alcohol gingen nuttigen. Het leidde de onderzoekers toen tot de conclusie dat de fruitvliegen de alcohol gebruikten om het blauwtje dat ze hadden gelopen, te verwerken. Maar het nieuwe onderzoek zet die bevindingen in een heel ander licht en suggereert juist dat de afgewezen fruitvliegen niet bij de pakken neer gingen zitten, maar alcohol nuttigden om hun succeskansen tijdens een volgende poging te vergroten.
De onderzoekers hopen dat de nieuwe studie bijdraagt aan ons begrip van de fruitvlieg. Want de fruitvlieg mag dan klein zijn en door velen als ietwat hinderlijk worden beschouwd; hij is voor onderzoekers heel belangrijk. De fruitvlieg is namelijk een veelgebruikt modelorganisme. “En hoe meer we daarover weten, hoe beter,” vertelt Hansson.
