In 1968 maakte de astronaut William Anders een prachtige foto van een aardopkomst achter het oppervlak van de maan. Maar wist je dat een aardopkomst eigenlijk niet bestaat?
Apollo 8-astronauten Anders, Frank Borman en Jim Lovell zouden oorspronkelijk een testvlucht maken in een baan om de aarde. Het gerucht ging echter rond dat de Sovjet-Unie eerder een missie naar de maan zou uitvoeren dan de Amerikanen, dus besloot de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie om de Apollo 8-astronauten in het diepe te gooien en in een baan om de maan te brengen. Deze vlucht werd ruim een half jaar voor de eerste maanlanding uitgevoerd. Tijdens de Apollo 8-missie gingen de astronauten op zoek naar mogelijke landingsplaatsen voor toekomstige missies.
Op 24 december 1968 om 17 uur Nederlandse tijd zagen de astronauten plotseling de aarde verschijnen achter het maanoppervlak. Astronaut Anders reageert als eerste: “Oh mijn God. Kijk eens naar dat beeld. De aarde komt op. Wow, dat is mooi.” Borman grapt dat er geen foto gemaakt mag worden: “Dat staat niet op ons programma.” Anders vraagt aan Lovell of hij een fotorolletje mag voor de camera en maakt een kiekje met een aangepaste Hasselblad 500 EL-camera.
NASA maakte de onderstaande reconstructie van dit bijzondere moment.
Foto gedraaid
De oorspronkelijke foto is 95 graden gedraaid, zodat het maanoppervlak niet rechts, maar aan de onderkant te zien is. Hierdoor lijkt het net alsof de aarde opkomt boven de horizon. Onze planeet is door de kanteling 135 graden gedraaid ten opzichte van de normale noord-zuid-positie. Antarctica is linksboven te zien.
Aardopkomst bestaat niet
Wist je dat het in het echt niet mogelijk is om een aardopkomst op het maanoppervlak te aanschouwen? De astronauten zagen de aarde opkomen achter het maanoppervlak, omdat het ruimteschip om de natuurlijke satelliet vloog. Op de maan kan dit niet. De maan is altijd met dezelfde kant gericht naar de aarde. Dit noemen we een synchrone rotatie. De rotatie van de maan om haar as duurt even lang als een volledige baan rond de aarde. Daarom ziet de maan er altijd hetzelfde uit vanaf de aarde. Stel, je zou op de maan wandelen, dan zou je de aarde of altijd zien (aan de ‘voorkant’) of nooit zien (aan de ‘achterkant’).
Overigens moeten we hier wel een kleine kanttekening bij plaatsen. Op het grensgebied van de ‘voorkant’ en de ‘achterkant’ van de maan is er wel een aardopkomst te zien – die heel langzaam duurt – doordat de maan lichtjes schommelt.
Earthrise 2.0
In 2015 maakte de Lunar Reconaissance Orbiter een 2.0-versie van de beroemde Apollo 8-foto. De foto is gemaakt toen de Lunar Reconaissance Orbiter 134 kilometer boven de krater Compton vloog. Het bleek een flinke uitdaging om dit kiekje te maken. Het ruimtevaartuig moest eerst 67 graden kantelen om vervolgens in de vliegrichting te draaien. Hierdoor kon de maanhorizon zo breed mogelijk worden vastgelegd met de kleinhoekcamera van het ruimtevaartuig. Ondertussen bewoog de LRO 1600 meter per seconde sneller dan het maanoppervlak.
