Het betekent dat we vanaf nu tot het einde van het jaar op de pof leven.
Vandaag is het Earth Overshoot Day: de dag waarop de mensheid evenveel grondstoffen heeft verbruikt als de aarde in een jaar tijd kan genereren. In een ideale wereld zou Earth Overshoot Day op 31 december vallen. Maar dat is al in geen tijden meer zo. En dit jaar valt het dus op 2 augustus: bijna vijf maanden te vroeg.
Op de pof
Elk jaar berekent de organisatie Global Footprint Network de zogenaamde Earth Overshoot Day. Je kunt deze dag een beetje vergelijken met het stukje maand dat je aan het eind van je salaris over kunt houden. Op dezelfde manier hebben we nu meer verbruikt dan de aarde ons op jaarbasis kan bieden. En dus leven we in zekere zin vanaf vandaag op de pof. Hierdoor putten we onze natuurlijke reserves uit en leven we bovendien van grondstoffen van toekomstige generaties. Anders gezegd; we gebruiken meer ecologische grondstoffen dan de natuur opnieuw kan genereren door ontbossing, bodemerosie en verlies van biodiversiteit. Bovendien komt er meer koolstofdioxide in de atmosfeer terecht dan bossen eruit kunnen halen. Dit laatste leidt tot klimaatverandering en frequentere extreme weersomstandigheden.
Vroeger
De afgelopen decennia viel Earth Overshoot Day steeds vroeger in het jaar (zie de afbeelding hieronder). Toch lijkt de trend de afgelopen vijf jaar te zijn afgevlakt. Sinds 2018 valt Earth Overshoot Day namelijk elk jaar ongeveer rond eind juli/begin augustus (met uitzondering van 2020, toen viel het ‘pas’ op 22 augustus). Hoeveel hiervan te danken is aan succesvolle inspanningen om onze uitstoot van broeikasgassen terug te dringen, is moeilijk te zeggen, aldus de onderzoekers. Mocht dit wel het geval zijn, dan gaat dit volgens hen alsnog veel te langzaam. Het doel van de VN is namelijk om de wereldwijde koolstofemissies tegen 2030 met 43 procent te verminderen ten opzichte van 2010. Om dit te bereiken, zou Earth Overshoot Day de komende zeven jaar 19 dagen per jaar moeten opschuiven.
Beter dan vorig jaar… of toch niet?
Dat lijkt in ieder geval nu nog onhaalbaar. Toch valt Earth Overshoot Day dit jaar ietsje later dan vorige jaren. In 2022 werd 28 juli namelijk nog tot Earth Overshoot Day benoemd en 2021 was dat op 29 juli. Dat Earth Overshoot Day dit jaar vijf dagen later valt dan vorig jaar, is echter niet per se goed nieuws. Het verschil is met name het gevolg van verbeterde datasets en berekeningen, zo merken de onderzoekers op. Bovendien doen we het nog altijd een stuk slechter dan aan het begin van de jaren zeventig en tachtig, zoals je in bovenstaande afbeelding kunt zien. “In 1986 viel Earth Overshoot Day nog op 5 november,” zegt Kirsten Haanraads van WWF-NL. “Het is belangrijk om te beseffen dat we onze natuur constant overvragen en dat daardoor onze activiteiten op den duur onhoudbaar zijn.”
Nederland
De organisatie berekent ook per land op welke dag Earth Overshoot Day zou vallen als de hele wereld volgens de maatstaven van het betreffende land zou leven. En Nederland scoort wat dat betreft behoorlijk slecht. Als de hele wereld grondstoffen verbruikt zoals Nederland, zou Earth Overshoot Day in plaats van op 2 augustus al op 12 april zijn gevallen. “Ons kleine land heeft wereldwijd een enorme ecologische voetafdruk,” benadrukt Haanraads. “Denk aan de productie van soja in de tropen voor veevoer voor Nederlandse koeien.”
Andere landen
Wat dat betreft kunnen we een voorbeeld nemen aan Jamaica en Ecuador. Als we allemaal zouden leven als de Jamaicanen en Ecuadorianen, zou Earth Overshoot Day respectievelijk op 20 december en 6 december vallen. Maar er zijn ook landen die nog slechter presteren dan Nederland. Denk aan Qatar en Luxemburg. Als we allemaal volgens hun maatstaven zouden leven, zou Earth Overshoot Day al op 10 en 14 februari hebben plaatsgevonden.
Symptomen
Earth Overshoot Day herinnert ons eraan hoe snel de ecologische voetafdruk van de wereldbevolking groeit. Bovendien toont het het belang van natuurherstel aan. Steven Tebbe, CEO van Global Footprint Network, waarschuwt dat ‘aanhoudende overschrijding leidt tot steeds prominentere symptomen’. “Denk aan ongebruikelijke hittegolven, bosbranden, droogtes en overstromingen,” zegt hij. “Het risico is dat onze voedselproductie hierdoor in gevaar komt. Dit onderstreept het belang voor steden, landen en zakelijke entiteiten om hun eigen grondstofzekerheid te bevorderen. Ook de wereld zou hier baat bij hebben.”
Oplossingen
Bovendien liggen de oplossingen voor het oprapen, zo stellen de onderzoekers. Zo bestaan er tegenwoordig een schat aan commerciële technologieën, overheidsstrategieën, burgerinitiatieven en adviezen van de academische wereld om de aarde een betere plek te maken. Simpele veranderingen zouden er al toe kunnen leiden dat Earth Overshoot Day later in het jaar valt. Zo zou Earth Overshoot Day al 26 dagen opschuiven als we wereldwijd meer gebruik maken van koolstofarme elektriciteitsbronnen. En als we de huidige voedselverspilling halveren zou Earth Overshoot Day ook al 13 dagen later vallen. Zelfs het planten van bomen zet al zoden aan de dijk: in dit geval zal Earth Overshoot Day zo’n 2 dagen later plaatsvinden.
Er is op dit moment nog een lange weg te gaan. Want hoewel we maar één aarde tot onze beschikking hebben, hebben we dit jaar maar liefst 1,7 aardes nodig om aan de wereldwijde vraag te voldoen. En dat moet anders. “We moeten ervoor kiezen om met natuur samen te werken,” stelt Haanraads. “Denk hierbij aan natuurinclusieve voedselproductie, het zorgvuldig omgaan met water en aan het vasthouden van CO2 in bossen en oceanen.” Want alleen op die manier kunnen we ervoor zorgen dat Earth Overshoot Day elk jaar een paar dagen opschuift, waardoor we hopelijk vóór 2050 weer met één aarde kunnen doen.
