Het angstaanjagende beest is de oudste én de grootste Arthropleura die ooit is gevonden.
In de geschiedenis van de aarde hebben behoorlijk wat giganten de revue gepasseerd. En in dit prestigieuze rijtje mogen we ook zeker de Arthropleura niet vergeten; een uitgestorven duizendpotigengeslacht dat tijdens het late Carboon leefde. Onderzoekers zijn nu op wel een heel uitzonderlijk exemplaar gestuit. Want op het strand van Engeland slingerden de fossiele resten rond van de oudste én grootste Arthropleura die ooit is gevonden.
Zo groot als een auto
Het gaat op z’n zachtst gezegd om een vrij grote duizendpoot. Want het dier kan zich meten met een heuse auto! De Arthropleura leefde tijdens het Carboon, vermoedelijk zo’n 326 miljoen jaar geleden – meer dan 100 miljoen jaar vóór het dino-tijdperk. Hij bestaat daarnaast uit meerdere segmenten, vergelijkbaar met hedendaagse duizendpoten. De onderzoekers veronderstellen dat het beest in zijn totaliteit ongeveer 2,7 meter lang was en rond de vijftig kilo woog.
Dat onderzoekers de resten van de bizarre duizendpoot in handen kregen, is op zich al een mirakel. He fossiel werd namelijk ontdekt in een groot blok zandsteen dat van een klif op het strand van Howick Bay in het Engelse Northumberland was gevallen. “Het is echt een toevalstreffer,” zegt onderzoeker Neil Davies. “De manier waarop het rotsblok was gevallen en opengebarsten, zorgde ervoor dat het fossiel perfect zichtbaar werd. Vervolgens werd het ontdekt door één van onze PhD-studenten die toevallig langsliep. Het fossiel was zo groot, dat we ’t met z’n vieren moesten dragen. Het was een ongelofelijk opwindende vondst.”
Artropleura leefde ongeveer 45 miljoen jaar lang op aarde en was voornamelijk te vinden rond het equatoriale gebied. Uiteindelijk stierf hij uit tijdens het Perm. De oorzaak daarvan is onzeker, al zou het aan twee factoren gelegen kunnen hebben. Aan de ene kant kan het te wijten zijn aan de opwarming van de aarde en droge en dorre omstandigheden die ze niet het hoofd wisten te bieden. Aan de andere kant kan ook de opkomst van reptielen parten hebben gespeeld, die op dezelfde prooien joegen en al snel in dezelfde leefgebieden domineerden.
De onderzoekers hebben de fossiele resten gedetailleerd bestudeerd. En dat leidt tot enkele nieuwe ontdekkingen over het leefgebied en de evolutie van Arthropleura.
Inzichten
Eerdere studies hadden gesuggereerd dat het dier voornamelijk in moerassen leefde. Maar dit nieuw gevonden exemplaar blijkt waarschijnlijk een voorkeur te hebben gehad voor bossen nabij de kust. Daarnaast is de grote omvang van de duizendpoot eerder toegeschreven aan een piek in zuurstof tijdens het late Carboon en het vroege Perm. Maar omdat het nieuwe ontdekte fossiel stamt uit een tijd vóór die piek, vermoeden de onderzoekers dat de aanwezigheid van veel zuurstof niet de enige verklaring kan zijn.
Voedingsrijk dieet
Om zo’n grote omvang te krijgen, moet Arthropleura een behoorlijk voedingsrijk dieet hebben genuttigd, zo denken de onderzoekers. “Hoewel we niet zeker kunnen weten wat ze aten, waren er destijds tal van voedzame noten en zaden beschikbaar,” legt Davies uit. “Daarnaast waren het mogelijk zelfs roofdieren die zich af en toe te goed deden aan andere ongewervelde dieren en zelfs kleine gewervelden, zoals amfibieën.”
Derde fossiel
Het nieuw ontdekte fossiel is pas de derde Arthropleura die ooit aangetroffen is. De andere twee Arthropleura-fossielen zijn opgegraven in Duitsland en zijn vele malen kleiner. Hoewel het nieuw ontdekte exemplaar het grootse fossiele skelet van een Arthropleura betreft – en dit aantoont dat er dus afschrikwekkende duizendpoten zo groot als auto’s door het voormalige Groot-Britannië zwierven – valt er nog veel over deze wonderlijke wezens te leren. “Het vinden van gigantische duizendpootfossielen is zeldzaam,” vertelt Davies. “Dat komt omdat als ze sterven, hun lichamen uit elkaar vallen. We hebben helaas nog geen gefossiliseerd hoofd gevonden. Daarom is lastig om alles over ze te weten.”
Dankzij de studie weten we nu echter wel dat Arthropleura het grootse bekende ongewervelde dier aller tijden was. Ze waren zelfs groter dan oer-zeeschorpioenen, die tot voor kort de grootste bekende geleedpotigen waren. Ze moeten daarom waarschijnlijk menigeen de stuipen op het lijf hebben gejaagd…
