Het was lange tijd een raadsel: want waarom begeven zulke grote aantallen octopussen zich naar deze specifieke locatie op zo’n 3.200 meter diepte? Het mysterie lijkt nu eindelijk ontrafeld.
Enkele jaren geleden sloegen onderzoekers een opvallend tafereel gade. Duizenden octopussen nestelden zich op de diepzeebodem voor de kust van de Amerikaanse staat Californië. Het zette wetenschappers voor een raadsel. Want waarom verzamelden deze octopussen, die normaal gesproken behoorlijke einzelgängers zijn, zich met zoveel op deze, specifieke plek? Het mysterie lijkt nu eindelijk te zijn ontrafeld.
Octopustuin
De zogenoemde ‘Octopustuin’ bevindt zich op een slordige 3.200 meter diepte, op een kleine heuvel nabij de voet van een uitgedoofde onderwatervulkaan. Onderzoekers ontdekten dat hier zowel mannetjes als vrouwtjes samenkomen. Ook vonden ze eieren en jonge dieren. De hier aangetroffen octopussen behoren tot de soort Muusoctopus robustus, een soort die onderzoekers de bijnaam ‘pareloctopus’ hebben gegeven, omdat de nestelende vrouwtjes van een afstand lijken op parels op de zeebodem. De Octopustuin is de grootste bekende verzameling octopussen ter wereld. Onderzoekers telden meer dan 6.000 exemplaren – en verwacht wordt dat er misschien wel 20.000 of meer te vinden zijn.
Warmwaterbron
De locatie waar de octopussen zich verzamelen, is opvallend. Deze bevindt zich namelijk op de rotsachtige zeebodem die bestaat uit afgekoeld lava, afkomstig uit de onderzeese vulkaan. Door scheuren in het gesteente ontsnappen warme vloeistoffen. En de ‘ontmoetingsplek’ is gesitueerd nabij zo’n warme stroom. De watertemperatuur op een diepte van 3.200 meter is ongeveer 1,6 graden Celsius. Maar de watertemperatuur nabij de scheuren en spleten ligt een stuk hoger, namelijk rond de 11 graden Celsius.
Mysterie
Al jaren vragen wetenschappers zich af waarom zulke grote aantallen octopussen zich naar deze locatie begeven. En een nieuwe studie, gepubliceerd in het vakblad Science Advances, verschaft nu interessante nieuwe inzichten in het mysterie. “Dankzij geavanceerde technologie en onze samenwerking met andere lokale onderzoekers, konden we de Octopustuin tot in de kleinste details bestuderen,” vertelt onderzoeksleider Jim Barry. “Hierdoor ontdekten we waarom zoveel diepzee-octopussen zich hier verzamelen.”
Voortplanting
Met behulp van op afstand bestuurbare onderwatervoertuigen onderworpen de onderzoekers de Octopustuin aan een grondige inspectie. En nu denken onderzoekers eindelijk te weten waarom de diepzee-octopus naar deze plek migreert. Zo vermoeden ze dat ze hierheen komen om te paren en te nestelen. De aanwezigheid van volwassen mannelijke en vrouwelijke octopussen, ontwikkelende eieren en jongen verraadt dat de plek uitsluitend voor de voortplanting wordt gebruikt.
Koudbloedig
Het is een beetje gek. Want waarom zouden koudbloedige octopussen naar warmwaterbronnen afreizen om hier te paren? Ook daar hebben de onderzoekers nu een antwoord op. De ijskoude temperaturen van de diepzee vertragen zowel het metabolisme als de embryonale ontwikkeling. De meeste diepzee-octopussen doen er bijvoorbeeld heel lang over om hun eieren uit te broeden, veel langer dan familieleden die in warmere, ondiepe zeeën leven. Kortom, hoe kouder het water, hoe langzamer embryo’s groeien. Het betekent dat eieren van de Muusoctopus robustus (die bij bijna vriestemperaturen in de afgrond leeft) er tussen de vijf tot acht jaar over doen om uit te komen.
Warm water
Dit is ook precies de reden dat de dieren naar de Octopustuin afreizen. Omdat het water dat hier uit de hydrothermale bronnen omhoog borrelt een stuk warmer is, komen de octopus-eieren veel sneller uit, in minder dan twee jaar tijd. De warmte van de warmwaterbronnen verhoogt het metabolisme van de vrouwelijke octopussen en hun broedsels, waardoor de broedtijd aanzienlijk wordt verkort. De onderzoekers vermoeden dat deze kortere broedperiode het risico flink verkleint dat de zich ontwikkelde embryo’s gewond raken of door roofdieren worden opgegeten. Kortom, door te nestelen in warmer water, vergroten de octopussen de kans dat hun nakomelingen overleven, fors.
Slim
De studie laat zien hoe slim octopussen zijn. “De diepzee is één van de meest uitdagende omgevingen op aarde,” zegt Barry. “Maar toch hebben deze dieren indrukwekkende manieren bedacht om de ijskoude temperaturen, voortdurende duisternis en de extreme druk het hoofd te bieden. Lange broedperioden vergroten de kans dat de eieren afsterven. Maar door te nestelen nabij warme stromingen geven octopusmoeders hun nakomelingen een voorsprong.”
De Octopustuin is beschermd gebied. Maar veel andere regio’s in de diepzee zijn dat nog niet. Volgens de onderzoekers kunnen de bevindingen uit de studie dan ook helpen om tevens andere unieke mariene leefgebieden te begrijpen en te beschermen tegen klimaateffecten en andere bedreigingen. “Essentiële ‘hotspots’ zoals deze kraamkamer moeten worden beschermd,” benadrukt Barry. “Klimaatverandering, visserij en mijnbouw bedreigen de diepzee. Het beschermen van de unieke omgevingen waar diepzeedieren samenkomen om zich te voeden of zich voort te planten is van cruciaal belang. En ons onderzoek levert nu belangrijke informatie die nodig is voor een betere besluitvorming.”
