Het wegkwijnende ijs van IJslands grootste gletsjers wordt op de foto’s meedogenloos zichtbaar.
De Vatnajökull is met een oppervlakte van zo’n 7.700 km2 één van de grootste ijskappen in Europa. De ijskap telt meerdere gletsjertongen die via korte, vaak brede smeltwaterrivieren uitmonden in de Atlantische Oceaan. Maar de rappe opwarming van de aarde is deze ijskap niet in de koude kleren gaan zitten. Langzaam maar zeker kwijnt het ijs weg. En hoewel dit op zich niets nieuws is, zorgen de luchtfoto’s gemaakt door onderzoeker Kieran Baxter ervoor dat het schrijnende beeld van smeltende gletsjers wel even op je netvlies blijft hangen.
Foto’s
Baxter reisde af naar een aantal gletsjertongen die zich aan de zuidkant van Vatnajökull bevinden om het genadeloze verlies van ijs in beeld te brengen. Hierbij legt hij oude luchtfoto’s uit de jaren tachtig naast nieuwe foto’s gemaakt met behulp van drones. “Deze methode stelt ons in staat om unieke luchtfoto’s te maken van landschappen uit het verleden en om te zien hoe deze in de afgelopen dertig tot veertig jaar zijn veranderd,” vertelt Baxter. “In deze periode die voor veel mensen een levende herinnering is, is het ijs op de IJslandse gletsjers in de wiedeweerga weggesmolten.” En dat heeft Baxter zo goed mogelijk geprobeerd te fotograferen. Het resultaat is even schitterend als ontluisterend.
Zoals je op bovenstaande foto kunt zien, heeft de Breiðamerkurjökull gletsjer in de afgelopen dertig jaar behoorlijk wat ijs verloren. Ook de Skálafellsjökul heeft zich enorm teruggetrokken. In totaal is de gehele Vatnajökull ijskap in de afgelopen drie decennia zo’n 20 meter lager komen te liggen. Sommige gletsjers in het gebied zijn zelfs nog dunner geworden en liggen nu wel 100 tot 150 meter lager. Bovendien trekt het ijs zich nu tientallen meters terug en in bepaalde regio’s hebben gletsjers zich jaarlijks wel honderden meters teruggetrokken. Al met al is het oppervlak van de ijskap sinds het begin van de eeuw zo’n 400 km2 kleiner geworden.
Klimaatverandering
Volgens Baxter is het belangrijk om te laten zien wat er zich op dit moment in de wereld afspeelt. Want hoewel we weten dat gletsjers wereldwijd smelten door toedoen van een door mensen veroorzaakte opwarming, lijkt het vaak toch nog een ver-van-ons-bed-show. “We hebben gewerkt aan het maken van foto’s die zowel boeiend, als gemakkelijk te interpreteren zijn,” legt Baxter uit. “Het is belangrijk om te laten zien hoe klimaatverandering de regio fysiek en zichtbaar beïnvloedt. Om dit te doen hebben we een nieuw proces ontwikkeld op basis van principes die gebruikt worden door glaciologen om het verlies van ijsvolumes te meten.”
Impact
De dronebeelden benadrukken – zonder enige twijfel – de impact van klimaatverandering op enkele van de grootste gletsjers van IJsland. En dat is volgens de onderzoekers belangrijk willen we een poging doen om de ongekende schaal en complexiteit van de voortdurende klimaatcrisis beter te begrijpen en aan te pakken. En dus ligt er nog meer in het verschiet. “Onze methode kan ook toegepast worden op luchtfoto’s die nog ouder zijn dan deze,” zegt Baxter. “De archieven zijn enorm en we hebben nu nog maar het topje van de ijsberg laten zien.”
Het is overigens niet voor het eerst dat de onderzoeker krimpende gletsjers in beeld brengt. Al eerder vergeleek hij honderd jaar oude foto’s van de majestueuze Mont Blanc – Europa’s hoogste piek – met luchtfoto’s van nu. En ook in deze beelden werd het verlies aan ijsmassa hardvochtig weergegeven. Volgens de onderzoeker zetten de foto’s hopelijk aan tot verandering en actie om de opwarming van de aarde een halt toe te roepen. “Want als we van fossiele brandstoffen afhankelijk blijven,” zei Baxter eerder al tegen Scientias.nl, “zal er over nog eens 100 jaar weinig meer over zijn om te fotograferen.”
