‘Draakachtige’ pterosaurus ontdekt in Australië

Het indrukwekkende vliegende reptiel moet een spanwijdte van wel zeven meter hebben gehad.

Wetenschappers zijn nabij de Australische plaats Richmond, gelegen in Noordwest-Queensland, op een bijzondere vondst gestuit. Het gaat om de fossiele resten van het grootste vliegende reptiel van Australië. “Dit komt het dichtst in de buurt van een echte draak,” aldus onderzoeker Tim Richards.

Kenmerken
De fossiele resten blijken toe te behoren aan een indrukwekkend grote pterosaurus die een spanwijdte van wel zeven meter moet hebben gehad. “Het was in wezen gewoon een schedel met een lange nek, vastgeschroefd op een paar lange vleugels,” vertelt Richards. Alleen al de schedel moet meer dan een meter lang zijn geweest. Daarnaast beschikte het beest over zo’n 40 tanden die uitermate geschikt waren voor het verorberen van vis. Maar het opvallendste aan het dier – naast natuurlijk zijn enorme voorkomen – is de benige kam op zijn onderkaak, die hij vermoedelijk ook op zijn bovenkaak had. “Deze kammen waren waarschijnlijk handig tijdens het vliegen,” aldus onderzoeker Steve Salisbury.

Contouren van Australische pterosauriërs met relatieve spanwijdte in vergelijking met een persoon van 1,80 meter. Afbeelding: Tim Richards

Volgens Richards stak de pterosaurus waarschijnlijk ‘als een draak’ boven de oude, uitgestrekte binnenzee uit, die ooit een groot deel van het binnenland van Queensland bedekte. “Deze nieuwe pterosaurus, die we Thapunngaka shawi hebben genoemd, moet een angstaanjagend beest zijn geweest,” zegt Richards. Volgens de onderzoeker zou hij menig dinosaurus de stuipen op het lijf hebben gejaagd. “Hij zou een grote schaduw over een bevende, kleine dinosaurus hebben geworpen, die ‘m pas zou hebben gehoord als het al te laat was,” schetst Richards.

Meer over pterosauriërs
De pterosaurus was een vliegend reptiel dat zij-aan-zij met de dinosaurussen tijdens het Trias Jura en Krijt (228 tot 66 miljoen jaar geleden) leefde. Toch vormen ze de wat minder bekende neven van de dino’s. Pterosauriërs waren de allereerste dieren met een ruggengraat die konden vliegen. Ondertussen zijn er meer dan honderd soorten van deze gevleugelde reptielen bekend. En hieruit blijkt dat ze veel van elkaar kunnen verschillen. Sommige waren namelijk zo klein als een huismusje terwijl andere zich konden meten met een straaljager. Ook het dieet en de manier van jagen onder pterosauriërs waren zeer divers. Zo aten ze vlees, vis en insecten. De grootste exemplaren die wel 200 kilo konden wegen, aten waarschijnlijk simpelweg waar ze zin in hadden.

De nieuw ontdekte soort behoort toe aan een groep pterosauriërs bekend als Anhangueria. Deze soort bewoonde elk continent tijdens de laatste periode van het dino-tijdperk. De vondst van Thapunngaka shawi is erg bijzonder. Want het is pas de derde soort anhangueriaanse pterosauriër die ooit in Australische is ontdekt.

Naam
Het fossiel werd in juni 2011 in een steengroeve ten noordwesten van Richmond gevonden door Len Shaw; een lokale fossielenjager die al tientallen jaren het gebied doorzoekt. De nieuw ontdekte pterosaurus is dan ook deels naar deze fossielenjager vernoemd en deels naar de oorspronkelijke bewoners van het gebied: de Wanamara. “De geslachtsnaam – Thapunngaka – omvat thapun [ta-boon] en ngaka [nga-ga], de Wanamara-woorden voor respectievelijk ‘speer’ en ‘mond’,” legt Salisbury uit. “De soortnaam – shawi – eert de ontdekker van het fossiel; Len Shaw.”

Dat onderzoekers op fossiele resten van het afschrikwekkende dier zijn gestuit, is best opmerkelijk. Pterosauriërs hebben hun indrukwekkende vliegkunsten te danken aan dunwandige en relatief holle botten. En die blijken de tand des tijds vaak niet goed te kunnen doorstaan. Hierdoor zijn gefossiliseerde overblijfselen zeldzaam. “Het is best verbazingwekkend dat er überhaupt fossielen van deze dieren bestaan,” legt Richards uit. “Fossiele resten van pterosauriërs uit Australië zijn in vergelijking met de rest van de wereld behoorlijk zeldzaam. Maar de ontdekking van Thapunngaka draagt in hoge mate bij aan ons begrip van de diversiteit van Australische pterosauriërs.”

Wist je dat…

…onderzoekers onlangs ontdekten dat pas uit het ei gekropen pterosauriërs waarschijnlijk al gelijk goed konden vliegen? Dankzij de behendige vliegstijl van baby-pterosauriërs konden ze waarschijnlijk zelfs beter aan roofdieren ontsnappen of door dichte vegetatie vliegen dan hun ouders. Lees hier het hele verhaal!

Bronmateriaal

"'Fearsome dragon’ that soared over outback Queensland found" - University of Queensland (via Scimex)

Afbeelding bovenaan dit artikel: Adobe stock (via University of Queensland)

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd