De Golfstroom maakt onderdeel uit van een grote oceaanstroming genaamd de AMOC. En als deze hele circulatie zou instorten, zouden de temperaturen in Europa met maar liefst 10 tot 15 graden Celsius kunnen dalen.
De Golfstroom is een zeestroom die langs de oostkust van de Verenigde Staten omhoog stroomt en daarna de Atlantische Oceaan oversteekt richting Europa. Het water van de Golfstroom is warm en tropisch van oorsprong. Als deze stroom Europa bereikt, geeft het warme water warmte af aan de atmosfeer, waardoor de temperaturen in Europa hoger zijn dan ze anders zouden zijn. Nieuw onderzoek heeft nu aangetoond dat de Golfstroom mogelijk gevoelig is voor klimaatverandering. En als deze stroom verzwakt, zou dit grote gevolgen kunnen hebben voor de in Europa heersende temperaturen.
Wind
Het onderzoek, dat werd gepubliceerd in Nature, heeft aangetoond dat tijdens de laatste ijstijd ongeveer 20.000 jaar geleden de Golfstroom sterker was dan nu. Dat kan worden verklaard door krachtigere winden in de subtropische Noord-Atlantische Oceaan. Dit suggereert dat als klimaatverandering in de toekomst leidt tot een afname van deze subtropische winden – zoals sommige studies aantonen – de Golfstroom zou kunnen verzwakken. En dat is best zorgwekkend. Een zwakkere Golfstroom zou de hoeveelheid tropische warmte die Europa bereikt namelijk fors kunnen terugdringen. En dat kan er op zijn beurt voor zorgen dat het hele continent afkoelt.
AMOC
De Golfstroom is ook een belangrijk onderdeel van de grotere Atlantische Meridionale ‘Overturning’ Circulatie (AMOC). Deze circulatie wordt aangedreven door twee belangrijke processen: ten eerste de vorming van diep water in de koude subpolaire Noord-Atlantische Oceaan, waar afkoeling ervoor zorgt dat oppervlaktewateren zwaar worden en naar beneden zinken, en ten tweede door de invloed van winden. Wetenschappers maken zich al geruime tijd zorgen over hoe klimaatverandering de AMOC zou kunnen verzwakken. Het smeltwater van gletsjers dat van Groenland afstroomt, zou kunnen interfereren met de vorming van dit diepe water, waardoor minder warm tropisch water Europa zou kunnen bereiken en mogelijk tot afkoeling van het continent zou kunnen leiden.
Verzwakken
De combinatie van verzwakte winden en verminderde vorming van diep water zou de Golfstroom aanzienlijk kunnen verzwakken. Als de AMOC zelfs zou instorten – een scenario dat als onwaarschijnlijk maar theoretisch mogelijk wordt beschouwd – zou dit kunnen leiden tot een daling van Europese temperaturen met 10 tot 15 graden Celsius. Dit zou ernstige gevolgen hebben voor de landbouw en de weerspatronen op het continent. Bovendien zou het verminderen van het door wind aangedreven deel van de Golfstroom deze effecten nog verder kunnen verergeren.
Afkoeling
“Het belang van oceaanstromen bij het transporteren van warmte over de planeet en bij het bepalen van ons klimaat wordt niet altijd volledig erkend,” vertelt onderzoeker Mark Maslin. “Ironisch genoeg zou een warmer klimaat een deel van Europa kunnen afkoelen door verstoring van de AMOC. Ons recente onderzoek draagt bij aan dit begrip door te laten zien dat het verzwakken van de winden die de Golfstroom voortstuwen de circulatie van warmte verder zou kunnen verminderen, wat aanzienlijke gevolgen zou hebben voor het continent.”
Transportband
Hoewel de AMOC en zijn verschillende stromen, waaronder de Golfstroom, soms worden vergeleken met een enorme transportband, toont deze studie aan hoe complex dit systeem eigenlijk is. Elk onderdeel van de stroming kan op zijn eigen unieke manier reageren op klimaatverandering. “In plaats van de gebruikelijke vergelijking met een transportband, is het wellicht zinvoller om de AMOC te beschouwen als een serie onderling verbonden lussen,” merkt onderzoeker David Thornalley op. “Eén daarvan is de subtropische lus, waar de Golfstroom onderdeel van uitmaakt. Ook is er een subpolaire lus die warmte verder naar het noorden richting de Arctische regio transporteert. Onze studie heeft aangetoond dat tijdens de laatste ijstijd de subtropische lus sterker was dan nu, terwijl de subpolaire lus vermoedelijk zwakker was. Dit onderstreept het belang om bij onderzoek naar door de mens veroorzaakte klimaatverandering en de AMOC te kijken naar hoe deze verschillende delen kunnen veranderen en welke klimaateffecten daarmee gepaard gaan.”
Kortom, de studie verschaft nieuwe inzichten in hoe de Golfstroom werkt en wat dit kan betekenen voor het klimaat in de toekomst. En als de Golfstroom daadwerkelijk verzwakt, zullen we dat in Europa zeker merken. De mogelijke impact van een zwakkere Golfstroom op de temperaturen en klimaatpatronen in Europa benadrukt waarom het cruciaal is om voortdurend oceaanstromen te monitoren en te onderzoeken. Want alleen zo kunnen we achterhalen en beter begrijpen wat ons mogelijk te wachten staat.
