De vleesloze vrijdag kan een enorm verschil maken, zo berekenden Britse onderzoekers.
Het is 2011. En de bisschoppen van Engeland en Wales roepen hun gemeentes op om de vleesloze vrijdag (zie kader verderop in dit artikel) weer in ere te herstellen. Ongeveer een kwart van de gelovigen geeft aan die oproep gehoor en eet op vrijdag (minder) vlees. En daarmee werd de uitstoot van 55.000 ton CO2 voorkomen, zo stellen Britse onderzoekers in een studie die nog collegiale toetsing moet ondergaan. Het is een forse reductie; vergelijkbaar met de CO2-uitstoot die bespaard zou worden als 82.000 Britten in een gegeven jaar zouden besluiten om toch niet van Londen naar New York en weer terug te vliegen.
Groot verschil
Het geeft wel aan dat de katholieke kerk in de unieke positie is om klimaatverandering te bestrijden, zo stellen de onderzoekers. Zeker als je bedenkt dat er wereldwijd meer dan 1 miljard katholieken te vinden zijn. Als de paus al die katholieken zou oproepen de vleesvrije vrijdag weer in acht te nemen, zou dat – zelfs als niet alle gelovigen daaraan gehoor geven – op jaarbasis miljoenen tonnen CO2-uitstoot schelen.
De Katholieke Kerk kent naast de tien geboden, die in het Bijbelboek Exodus te vinden zijn, ook de zogenoemde ‘vijf geboden van de kerk’. Zo zijn katholieken volgens deze vijf geboden verplicht om minstens één keer per jaar te biechten en de heilige communie te ontvangen. Daarnaast moeten ze voorzien in de noden van de kerk, op zondagen en verplichte feestdagen deelnemen aan de Heilige Mis en op door de kerk vastgestelde dagen vasten of geen vlees te nuttigen. Traditioneel gezien schrijft de kerk voor dat gelovigen elke vrijdag zich van vlees onthouden (en zo het sterven van Christus te herdenken). Op vrijdag mag men wel vis eten. Voor veel katholieken groeide de vrijdag dan ook uit tot visdag. En in onder andere de Verenigde Staten zouden de katholieken dat gebod zo serieus hebben genomen, dat het er naar verluidt toe leidde dat de McDonalds de Filet-o-Fish introduceerde. In Nederland en België is van dergelijk enthousiasme in ieder geval vandaag de dag niet zo veel te merken. De katholieke kerk gaat in deze landen ook veel soepeler met het verbod om; zo hebben bisschoppen eerder aangegeven dat gelovigen er ook voor mogen kiezen om ‘andere genoegens’ zoals bijvoorbeeld de sigaret of alcohol, op vrijdag te beperken. In veel andere regio’s – zoals bijvoorbeeld Engeland en Wales – geldt de regel dat men op vrijdag geen vlees mag nuttigen, nog wel. Maar lang niet elke gelovige neemt deze ook daadwerkelijk in acht.
28 procent past dieet aan
In 2011 besloten bisschoppen in Engeland en Wales de vleesvrije vrijdag nog eens onder de aandacht van hun gelovigen te brengen door ze op te roepen op vrijdag geen vlees te nuttigen. Onderzoek wees vervolgens uit dat zo’n 28 procent van de katholieken in Engeland en Wales daar gehoor aan gaf en het dieet aanpaste. Van die 28 procent zou zo’n 41 procent echt geen vlees meer eten op vrijdag en 55 procent minder vlees eten op vrijdag.
55.000 ton
Onderzoekers van de universiteit van Cambridge hebben het effect daarvan nu berekend. Daarbij zijn ze ervan uitgegaan dat de mensen die beloofden om minder vlees te eten, hun portie halveerden. Het zou volgens de onderzoekers op weekbasis geresulteerd hebben in 875.000 minder vleesmaaltijden. En daar was wekelijks een CO2-reductie van 1070 ton CO2 mee gemoeid. Op jaarbasis gaat het dan om een besparing van 55.000 ton van het bekende broeikasgas. En dat is waarschijnlijk nog een tamelijk conservatieve schatting, zo stellen de onderzoekers.
Flinke reductie, lage kosten
De studie laat wel zien dat zelfs een kleine aanpassing in dieet een groot verschil kan maken. “De vleesindustrie is één van de grote drijvende krachten achter de uitstoot van broeikasgassen,” stelt onderzoeker Shaun Larcom. “Als de paus de plicht om op vrijdag geen vlees te eten voor alle katholieken wereldwijd in ere zou herstellen, zou dat resulteren in een enorme en goedkope emissiereductie. Zelfs als slechts een minderheid van de katholieken – zoals we bijvoorbeeld ook in onze studie zien – daaraan gehoor zou geven.”
Overigens zien de onderzoekers wat dat betreft niet alleen kansen voor de paus en katholieke kerk. “Veel religies hebben dieetvoorschriften die een grote impact kunnen hebben,” stelt onderzoeker Luca Panzone. “Andere religieuze leiders kunnen dan ook tevens de drijvende kracht zijn achter gedragsveranderingen die duurzaamheid promoten en klimaatverandering beperken.”
