Door de klimaatcrisis wordt Afrika steeds droger: economen berekenden hoeveel dat de bevolking kost

Door de opwarming van de aarde dreigt verwoestijning in delen van Afrika. Dat heeft grote gevolgen voor de leefomstandigheden van de bevolking. Economen rekenden uit hoe hard hun voedselproductie afneemt, nu de grond steeds droger wordt.  

Ongeveer 52 miljoen vierkante kilometer van het aardoppervlak bestaat uit droog gebied. Dat is meer dan een derde van het totaal van 144,5 miljoen vierkante kilometer land, de rest is water. Zo’n droge zone wordt gedefinieerd als een gebied waarin de totale hoeveelheid neerslag gelijkstaat aan de hoeveelheid verdamping en transpiratie van planten. De juiste balans tussen neerslag uit de atmosfeer en verdamping van water is essentieel voor de vruchtbaarheid van de grond. Door klimaatverandering slaat die balans in steeds meer gebieden door naar de verkeerde kant, wat grote gevolgen heeft voor de beschikbaarheid van voedsel.

Afrika betaalt de prijs
Volgens een rapport van VN-klimaatpanel IPCC leven sinds 2015 zo’n 500 miljoen mensen in gebieden die tussen 1980 en 2000 met verwoestijning te maken hadden. Dit zal de komende decennia alleen maar erger worden. Naar schatting zullen tegen 2050 nog eens 250 miljoen mensen last krijgen van verwoestijning in hun regio. En Afrika betaalt de hoogste prijs. Hoewel deze voorspellingen grimmig zijn, is er nog maar weinig onderzoek gedaan naar de economische gevolgen van woestijnvorming, waarbij land minder vruchtbaar wordt door een gebrek aan neerslag.

Economen hebben nu toch een poging gewaagd om uit te rekenen in welke mate het inkomen van de bewoners van dit soort droge gebieden achteruitgaat. Verwoestijning verslechtert de leefomstandigheden van mensen op allerlei manieren: er komen water- en voedseltekorten, die niet alleen direct gevolgen hebben voor mensen, maar ook voor vee en gewassen, die allemaal water nodig hebben. Als mensen niet kunnen verhuizen naar landen of gebieden waar minder droogte is, betekent dit een forse achteruitgang van hun levenskwaliteit.

Nu al minder inkomen
Dat is nu al aan de gang, berekenden onderzoekers, die een database maakten met cijfers van over de hele wereld. “Naar schatting is het inkomen van mensen in Afrika als geheel tussen 1990 en 2015 met gemiddeld 12 procent afgenomen door verwoestijning. Dat loopt op tot 16 procent van het bbp (bruto binnenlands product) in 2079. Sub-Sahara-Afrika en de Maghreb in het noorden van het continent worden relatief veel zwaarder getroffen”, aldus de onderzoekers. Opmerkelijk genoeg lijdt Azië veel minder onder verwoestijning met uitzondering van de binnenlanden van Rusland, China en Mongolië.

In Afrika is de situatie echter zeer ernstig. De verminderde vruchtbaarheid van de grond heeft ook consequenties voor de gezondheid van kinderen bij de geboorte. Doordat ze simpelweg te weinig te eten krijgen, is hun lichaamsgewicht te laag en gaat hun levensverwachting naar beneden. Dit is het directe gevolg van slechtere oogsten, die niet alleen voorkomen in jaren met extreem weer, zoals zware regen of aanhoudende droogte, maar ook langzaam steeds slechter worden in de jaren die komen gaan.

Minder rijst, tarwe en sojabonen
De onderzoekers komen met nog meer concrete cijfers. “Onze resultaten tonen aan dat tussen 1995 en 2005 de verdorring van de bodem leidt tot een wereldwijd verlies van ongeveer 1,7 miljoen ton graan, 81.000 ton rijst, 786.000 ton sojabonen en 430.000 ton tarwe. En dat bijna allemaal in Afrika en in mindere mate in Azië.”

En in de toekomst wordt het alleen maar erger, blijkt uit de modellen waarin de economen gekeken hebben naar het evapotranspiratie-potentieel, oftewel het vermogen van grond om de juiste hoeveelheid water vast te houden. “We voorspellen dat er elk jaar tot 2040 zo’n 0,8 ton per hectare aan gewassen verloren gaat in Sub-Sahara-Afrika.”

Een ramp
Het Afrikaanse continent kan zo in minder dan een eeuw meer dan een derde van zijn voedselproductie verliezen. In een werelddeel waar de bevolking snel groeit en er toch al voedseltekorten zijn, is dat een enorme ramp. Directe actie is dan ook nodig om de verdorring van de grond tegen te gaan, besluiten de onderzoekers.

 

Bronmateriaal

"Climate, desertification, and local human development: evidence from 1564 regions around the world" - The Annals of Regional Science
Afbeelding bovenaan dit artikel: Ra-photos / Getty (via Canva.com)

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd