We liggen nog niet op schema om de doelstellingen uit het Parijse klimaatakkoord te halen.
De uitbraak van het coronavirus heeft zowel ons werk- als privéleven enorm veranderd. Mensen werken steeds vaker vanuit huis, plannen videoconferenties in plaats van zakenreizen en brengen hun vakantie door in het thuisland. Het betekent dat we veel minder in de auto en het vliegtuig stappen en daardoor dus ook minder CO2 uitstoten. Toch is deze door de coronacrisis verlaagde CO2-uitstoot nog niet terug te zien in de atmosfeer. En mogelijk laat dat ook nog wel even op zich wachten.
Verminderde uitstoot
Wetenschappers kwamen afgelopen mei al met de opvallende bevinding dat de coronacrisis behoorlijk in onze CO2-uitstoot hakt. De afname van met name het gebruik van kolen en olie hebben namelijk een behoorlijk groot effect op de CO2-uitstoot. Naar schatting zal de uitstoot dit jaar met een recordbrekende 8 procent dalen. Heel concreet betekent het dat we dit jaar 2,6 gigaton CO2 minder uit gaan stoten. Dat is een enorme afname, waarmee onze jaarlijkse uitstoot in één klap grofweg op het niveau van tien jaar geleden uitkomt. Het is de bovendien de grootste afname die ooit is gedocumenteerd. De afname is maar liefst zes keer groter dan de vorige recordhouder: een afname van 0,4 Gt die ten gevolge van de financiële crisis in 2009 werd genoteerd.
Piek lockdown
Tijdens de piek van de lockdown daalde de dagelijkse CO2-uitstoot het meest. Onderzoek heeft namelijk aangetoond dat de wereldwijde, dagelijkse CO2-uitstoot met maar liefst 17 procent – ofwel 17 miljoen ton kooldioxide – tijdens de piek van de lockdown is gedaald (in vergelijking met de gemiddelde dagelijkse niveaus in 2019). De onderzoekers schatten de totale afname van onze CO2-uitstoot van januari tot en met april op 1048 miljoen ton kooldioxide. De emissiedalingen waren het grootst in China; het land dat als eerst op slot ging. Daarna volgen de Verenigde Staten, Europa en als laatste India.
Atmosfeer
De cijfers laten zien hoe de lockdown geleid heeft tot drastische veranderingen in het wereldwijde energieverbruik en de CO2-uitstoot. Toch zijn deze veranderingen nog niet terug te zien in de atmosfeer. “Ondanks de verminderde uitstoot laten onze metingen zien dat de CO2-concentratie in de atmosfeer nog niet is afgenomen,” zegt onderzoeker Ralf Sussmann. Voor de studie gebruikte het team gegevens van het Total Carbon Column Observing Network (TCCON); een wereldwijd netwerk van instrumenten die de hoeveelheid kooldioxide, methaan, koolmonoxide, lachgas en andere gassen in de atmosfeer van de aarde meten. “Hierbij worden er hightech infraroodspectrometers toegepast, die de zon als lichtbron gebruiken,” legt Sussmann uit. “De meetmethode is zeer nauwkeurig. Onzekerheden liggen in het bereik van enkele duizendsten.”
Reden
Volgens de onderzoekers zorgen de lange levensduur van CO2 en de hoge achtergrondconcentraties die zich sinds de start van de industrialisatie hebben opgehoopt ervoor dat de veranderingen in de atmosfeer nog niet kunnen worden opgemerkt. “Ook natuurlijke invloeden hebben hiermee te maken,” zegt Sussmann. “De groeisnelheid van antropogene emissies, de hoofdoorzaak van de langdurige toename van CO2 in de atmosfeer, schommelt door natuurlijke klimaatvariabelen – denk aan koolstofputten zoals de oceaan en landvegetatie – jaarlijks.” Hierdoor is een vermindering van de uitstoot moeilijker door middel van atmosferische metingen te detecteren.
Halfjaar
We zullen nog even geduld moeten hebben, zo voorspellen de onderzoekers. “Nauwkeurige analyse van metingen tonen aan dat de effecten van de pandemie op de atmosfeer pas over een halfjaar kunnen worden gemeten,” zegt Sussmann. En dus moeten we niet te vroeg juichen. Want hoewel de jaarlijkse daling vergelijkbaar is met de reducties die nodig zijn om de klimaatdoelstellingen uit het Parijse klimaatakkoord te behalen, is het de vraag of het afdoende is.
Parijse klimaatakkoord
Hoewel de CO2-uitstoot afgelopen jaar zeker daalde, is dit maar van tijdelijke aard. De extreme dalingen weerspiegelen namelijk geen structurele veranderingen in de economie, het transport of energiesystemen. Onderzoekers voorspellen dat zelfs als sommige coronamaatregelen tot het eind van 2021 gehandhaafd blijven, de temperatuur hierdoor tegen 2030 slechts 0,01 graad Celsius lager uitvalt dan verwacht. En dus zijn de doelstellingen uit het Parijse klimaatakkoord nog ver weg. In dit akkoord spraken landen wereldwijd af om er alles aan te doen om de opwarming van de aarde tot 2 graden Celsius te beperken en zelfs hun best te zullen doen om de aarde niet meer dan 1,5 graad warmer te laten worden. Om die doelstelling te behalen, moeten landen wereldwijd hun uitstoot terugdringen. “De beperkingen opgelegd tijdens de coronacrisis zijn echter verre van voldoende,” zegt Sussmann. “Ze hebben net geresulteerd in een eenmalige reductie van acht procent. Om de komende decennia tot nulemissie te komen, zijn er elk jaar cumulatieve reducties van dezelfde omvang nodig. Dat betekent 16 procent in 2021, 24 procent in 2022, enzovoort. Hiervoor moeten politieke maatregelen worden genomen om direct fundamentele technologische veranderingen in de energie- en transportsector op gang te brengen.”
Corona legt dus van alles stil, behalve klimaatverandering. Bovendien blijkt uit de bevindingen dat de door de coronacrisis verlaagde CO2-uitstoot pas veel later in de atmosfeer kan worden gedetecteerd. Om de klimaatdoelstellingen van Parijs te behalen, zijn daarnaast veel langdurigere maatregelen nodig. “Om de CO2-concentratie in de atmosfeer op de lange termijn te verminderen, zouden de beperkingen die tijdens de coronacrisis zijn opgelegd decennialang moeten worden gehandhaafd,” stelt Sussmann. “We zullen vermoedelijk nog 2,5 jaar geduld moeten hebben voordat we weten of wereldwijde politieke en sociale maatregelen ons zullen helpen om haalbare alternatieve voor fossiele brandstoffen te vinden en of we de doelstellingen van het Parijse klimaatakkoord gaan halen.”
