65 miljoen jaar geleden raakte een grote planetoïde de aarde en stierven de dinosaurussen uit. Maar hoe realistisch is het scenario in de film ‘Don’t Look Up?’
Die vraag kunnen we kort beantwoorden: niet heel onrealistisch. Sterker nog: in 1994 werd Jupiter nog geraakt door 21 fragmenten van de komeet Shoemaker-Levy 9. Het grootste fragment had een diameter van twee kilometer.
De komeet werd in 1993 ontdekt door Eugene Shoemaker, astronoom David Levy en Carolyn Shoemaker. Carolyn, de vrouw van Eugene, had een bijzondere gave. Ze spoorde met gemak kleine verschillen tussen twee ruimtefoto’s op die kort na elkaar waren gemaakt. Hierdoor slaagde ze er in om de komeet te ontdekken. De komeet was bij de ontdekking al uit elkaar gebroken. Dit gebeurde een jaar daarvoor, toen de komeet zich binnen de Rochelimiet van Jupiter begaf. De afstand tot de planeet was toen zo klein, dat de komeet door de getijdenkrachten van Jupiter uit elkaar werd getrokken. Voor deze desintegratie had de komeet een diameter van ongeveer vijf kilometer.
Twee jaar later – van 16 tot 24 juli 1994 – vielen de brokstukken van de komeet met een snelheid van 60 kilometer per seconde in de atmosfeer van Jupiter. Een heftig bombardement, waarbij gigantische vuurballen ontstonden in de Joviaanse atmosfeer. Deze vuurballen hadden een piektemperatuur van ruim 23.000 graden Celsius, terwijl het normaal gesproken ijskoud (-143 graden Celsius) is in de wolkentoppen van de reuzenplaneet. Bij de zwaarste inslag kwam een energie vrij van 6.000.000 megaton TNT. Dat is 600 keer de energie die vrijkomt als we alle kernwapens tegelijkertijd zouden afvuren. De dagen erna was er een spoor van schade zichtbaar.
Op de ruimtefoto van deze week is de plaats van inslag van het grote fragment G te zien. Dit litteken op Jupiter had hier een grootte van 12.000 kilometer, wat ongeveer even breed is als de diameter van de aarde. De donkere vlek bleef nog maandenlang zichtbaar op Jupiter. De onderstaande foto is gemaakt door de Hubble-telescoop.
Het goede nieuws is dat Jupiter een veel grotere planeet is dan de aarde en daardoor eerder kometen en planetoïden aantrekt. Daarnaast bevindt Jupiter zich dichter bij de planetoïdengordel. Hoewel de kans op een grote meteorietinslag veel kleiner is dan in de begindagen van het zonnestelsel, laat de inslag van Shoemaker-Levy 9 zien dat het niet ondenkbaar is dat onze planeet in de toekomst wordt geraakt door een (relatief) grote planetoïde of meteoriet.
De zoektocht naar aardscheerders
Gelukkig startte de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie in 1998 de jacht op aardscheerders, oftewel planetoïden die – op een gegeven moment – in de nabijheid van de aarde komen. Inmiddels zijn er al meer dan 18.000 aardscheerders in kaart gebracht.
Met het ontdekken van de aardscheerders hebben onderzoekers een duidelijk doel voor ogen: planetoïden die een gevaar kunnen vormen voor de aarde, tijdig identificeren. In theorie zijn er namelijk verschillende manieren waarop we een op aarde afstevenende ruimtesteen van koers kunnen doen veranderen, maar elk van die manieren vereist dat we de steen wel ruim van tevoren zien aankomen.
