Lekker doorgaan met fossiele brandstoffen gebruiken en boompjes planten om te voorkomen dat dat gevolgen heeft voor ons klimaat? Dat kan. In theorie. Maar dan moeten we wel een gebied ter grootte van Noord- én Midden-Amerika ontruimen, zo stellen onderzoekers.
Door het gebruik van fossiele brandstoffen komen er broeikasgassen in de lucht en die zorgen ervoor dat de aarde opwarmt. De gevolgen daarvan worden reeds op allerlei plaatsen gevoeld en om te voorkomen dat het uit de klauwen loopt, moeten we onze uitstoot terugdringen. Fossiele brandstofbedrijven voelen daar vanzelfsprekend weinig voor; zij hebben nog enorme reserves fossiele brandstoffen die ze graag tegen een leuke prijs willen slijten. Dat dat eigenlijk niet helemaal door de beugel kan, hebben ze zelf ook wel in de gaten en daarom hebben fossiele brandstofbedrijven het de laatste tijd in toenemende mate over klimaatcompensatie. Het idee is dat ze dan gewoon op ongeveer de oude voet door kunnen gaan, maar – om de mensheid een beetje tegemoet te komen en de planeet nog enigszins leefbaar te houden – de uitstoot die daarmee gemoeid is, gaan compenseren. Dat kan op verschillende manieren, maar een veelgebruikte methode is het planten van bomen, die van nature CO2 uit de lucht halen en opslaan.
Doorrekenen
Het klinkt allemaal heel klimaatvriendelijk. Maar is het ook haalbaar? Wetenschappers hebben dat nu eens doorgerekend. “Fossiele brandstofbedrijven zijn begonnen te communiceren over CO2-compensatie en ons onderzoek stelt de vraag wat het zou betekenen als ze die compensatie werkelijk serieus zouden nemen,” zo schrijven de onderzoekers in het blad Communications Earth & Environment. Hun conclusies klinken niet heel realistisch: om de uitstoot van de huidige fossiele reserves te compenseren, zouden we een gebied ter grootte van Noord- én Midden-Amerika volledig moeten bebossen en steden, wegen, akkers en natuurgebieden dus moeten wijken.
Het onderzoek
In hun studie focussen de wetenschappers zich op de 200 grootste fossiele brandstofbedrijven. Deze hebben samen nog een enorme voorraad fossiele brandstoffen die – als we deze volledig opmaken – goed is voor een uitstoot die gelijk staat aan de broeikaswerking van 673 gigaton CO2. Stel nu dat deze fossiele brandstofbedrijven vandaag met een persbericht komen waarin ze plechtig beloven die toekomstige uitstoot te compenseren door bomen te planten. Wat betekent dat dan? Nou, het betekent allereerst dat er enorm veel ruimte nodig is, zo hebben de onderzoekers berekend. Zo’n 24,75 miljoen vierkante kilometer, oftewel een gebied dat zowel Noord- als Midden-Amerika beslaat. “Herbebossing wordt vaak voorgesteld als een oplossing om CO2 op te slaan, maar het compenseren van de uitstoot uit fossiele brandstofreserves zou betekenen dat een gebied ter grootte van Noord- en Midden-Amerika volledig met bomen bedekt moet worden – met als gevolg dat gemeenschappen verdreven moeten worden en landbouwgrond en bestaande ecosystemen verloren gaan,” zo schrijven de onderzoekers.
Herbebossing kan werken, maar is in deze context geen oplossing
Het onderzoek maakt volgens de wetenschappers duidelijk dat het middels herbebossing compenseren van de uitstoot die gepaard gaat met de fossiele brandstofreserves van de 200 grootste fossiele brandstofbedrijven eigenlijk geen optie is. Dat wil overigens niet zeggen dat herbebossing altijd een slecht idee is, zo benadrukt onderzoeker Nina Friggens in gesprek met Scientias.nl. Het kan namelijk zeker klimaatvoordelen hebben. “Maar alleen als het wordt toegepast in de juiste ecologische en culturele context – bijvoorbeeld bij het herstel van aangetaste bossen of herbebossing na ontbossing.” Of het ook klimaatvoordelen heeft als je er een gebied ter grootte van een continent voor moet ontruimen, kun je je afvragen. In zo’n geval kan herbebossing namelijk ook zomaar vooral negatieve gevolgen hebben, onder meer “voor de koolstofopslag, biodiversiteit en voedselzekerheid,” aldus Friggens.
Prijzig
De grootste 200 fossiele brandstofbedrijven hebben dus nog heel wat uitstoot voor ons in petto. En het compenseren ervan middels herbebossing, lijkt zowel vanuit praktisch als ecologisch perspectief, niet haalbaar. Bovendien is deze vorm van klimaatcompensatie ook financieel gezien helemaal niet zo aantrekkelijk, aldus de onderzoekers. Zo moeten de 200 grootste fossiele brandstofbedrijven samen naar schatting 10,8 biljoen dollar vrijmaken om, middels de aanplant van bomen, de uitstoot van hun huidige reserves te kunnen compenseren. En, let op, daar zit de aankoop van de benodigde grond nog niet bij in. Heel concreet zou deze aanpak het grootste bedrijf in de studie – Saudi Aramco – zoveel geld kosten, dat de waarde ervan met 75 procent afneemt.
Het kan duurder
En dan is het aanplanten van bomen nog relatief goedkoop, zo benadrukken de onderzoekers. Want andere manieren om de uitstoot te compenseren, zijn stuk voor stuk duurder. Zo zouden fossiele brandstofbedrijven hun uitstoot ook kunnen compenseren door fabrieken te bouwen die CO2 uit de lucht halen en opslaan. Maar dat is aanzienlijk duurder dan wanneer ze daar bomen voor inzetten; de kosten daarvan kunnen voor de 200 bedrijven samen oplopen tot 673 biljoen dollar. En als we dan weer even kijken naar Saudi Aramco zien we dat dit bedrijf – dat nu een geschatte waarde van 2,2 biljoen dollar heeft – niet over genoeg kapitaal beschikt om de uitstoot die met de eigen reserves gepaard gaat op deze manier te compenseren. “Misschien wel de belangrijkste implicatie van dit onderzoek is dat het volledig compenseren van de reserves van de 200 grootste fossiele brandstofbedrijven financieel onhaalbaar is,” stelt Friggens. “Dit onderstreept hoe noodzakelijk het is dat we een aanzienlijk deel van deze reserves in de grond laten zitten.”
De wetenschappers erkennen dat hun studie de nodige beperkingen kent en de analyse hier en daar wat versimpeld is. Maar dat doet volgens hen weinig af aan de centrale boodschap. Friggens: “We beschouwen dit onderzoek als een gedachte-experiment, waarin we de argumenten tot hun logische – maar onpraktische – uitersten hebben doorgetrokken. Het dient als illustratief voorbeeld van wat er zou gebeuren als fossiele brandstofbedrijven daadwerkelijk zouden moeten betalen om de uitstoot van hun reserves te compenseren. Daarmee wilden we vooral duidelijk maken hoe fundamenteel onhoudbaar het huidige systeem eigenlijk is.”
