Onderzoek toont aan dat de levensverwachting van zeezoogdieren in dierentuinen momenteel tot wel drie keer langer is dan die van hun wilde soortgenoten. Het toont aan dat de manier waarop dierentuinen en aquaria hun dieren verzorgen in de loop der tijd aanzienlijk is verbeterd.
Sommige overheden hebben het houden van zeezoogdieren in dierentuinen verboden. Eén van de redenen die ze daarvoor aandragen, is dat deze dieren in gevangenschap korter zouden leven dan in het wild. Maar dit argument is nu weerlegd. En wel door een nieuwe studie die aantoont dat zeezoogdieren in dierentuinen juist aanzienlijk langer leven.
Studie
Wetenschappers hebben gegevens geanalyseerd van bijna 9000 dieren, die tot vier verschillende soorten behoren, namelijk zeehonden, Californische zeeleeuwen, ijsberen en dolfijnen. De onderzochte dieren werden gedurende de periode van 1829 tot 2020 in dierentuinen gehuisvest. Het team bestudeerde of deze dieren verbeteringen in hun levensomstandigheden hebben ervaren terwijl ze onder menselijke zorg werden gehouden, en of dit kan worden vastgesteld aan de hand van het groeiende aantal dieren dat een hoge leeftijd bereikt. Vervolgens vergeleken ze deze resultaten met gegevens over de leeftijd van wilde populaties.
Zeezoogdieren in dierentuinen leven langer
De resultaten laten zien dat zeezoogdieren die in gevangenschap worden gehouden tegenwoordig opvallend genoeg langer leven dan hun wilde soortgenoten, vooral vanaf 1990. In de afgelopen eeuw is de levensverwachting van deze dieren in dierentuinen aanzienlijk verbeterd, soms wel tot 3,40 keer langer dan vroeger. Het sterftecijfer in het eerste levensjaar is met maximaal 31 procent verminderd. Tegenwoordig hebben de genoemde dieren in dierentuinen een levensverwachting die 1,65 tot 3,55 keer langer is dan die van hun wilde tegenhangers.
Verbeteringen
Dat zeezoogdieren tegenwoordig in gevangenschap een veel hogere leeftijd bereiken, is goed te verklaren. “In de afgelopen honderd jaar hebben dierentuinen en aquaria ingrijpende veranderingen doorgemaakt in hoe ze dieren beheren en verzorgen,” legt onderzoeker Morgane Tidière in gesprek met Scientias.nl uit. “Dit heeft geleid tot verbeterde levensomstandigheden, met name dankzij een uitgebreidere kennis van hun specifieke behoeften.” Maar het is niet alleen te danken aan het feit dat dierentuinen betere omstandigheden bieden. Tegelijkertijd word de situatie voor wilde zeezoogdieren steeds nijpender. “De toenemende impact van de mens op de natuur heeft geleid tot een ernstige biodiversiteitscrisis, die vaak als de zesde massa-extinctie wordt aangeduid,” vervolgt Tidière. “Daarom zouden we niet alleen moeten focussen op het feit dat zeezoogdieren in moderne dierentuinen en aquaria tot wel 3,55 keer langer leven dan hun wilde soortgenoten, maar er ook voor moeten zorgen dat dit verschil niet groter wordt. Dit is cruciaal om te voorkomen dat de levensverwachting van wilde populaties verder afneemt als gevolg van de sterke druk die door menselijke activiteiten op hen wordt uitgeoefend.”
Verzorging
De resultaten uit de studie zijn eigenlijk vrij bemoedigend. Het laat namelijk zien dat zeezoogdieren in dierentuinen tegenwoordig vaak goed worden verzorgd, waarbij er speciale aandacht is voor hun welzijn. De dieren krijgen nu verbeterde veterinaire zorg, leven in betere omgevingen, krijgen kwalitatief beter voedsel en worden beziggehouden met meer activiteiten. “Een van de opvallende verbeteringen is de invoering van vrijwillige deelname aan medische training, wat aanzienlijk heeft bijgedragen aan een verbeterde levensverwachting en welzijn,” zegt Tidière. “Met deze aanpak kunnen regelmatige medische controles worden uitgevoerd zonder de dieren onnodig stress te bezorgen. Bovendien vormen in hoogte verstelbare zwembadbodems een belangrijke vooruitgang, vooral voor dolfijnen. Hierdoor kunnen zieke dieren snel behandeld worden als er gezondheidsproblemen worden gesignaleerd. Deze innovatie maakt grondig onderzoek en snelle behandeling mogelijk, wat het lijden van het dier vermindert en de kans op herstel vergroot. Dit laat zien dat steeds meer dierentuinen en aquaria echt om het welzijn van hun dieren geven.”
Dierentuinen
Ondanks dat, is er veel discussie omtrent het houden van zeezoogdieren in dierentuinen, mede aangewakkerd door documentaires zoals Blackfish. Sommige critici beweren bijvoorbeeld dat het niet ethisch verantwoord is om deze dieren in gevangenschap te houden voor menselijk vermaak. Bovendien kunnen zeezoogdieren gedragsproblemen ontwikkelen in gevangenschap als gevolg van beperkte ruimte en beperkte stimulatie. Dit kan leiden tot stereotiep gedrag en verminderde kwaliteit van leven. “De discussies en ethische zorgen omtrent zeezoogdieren draaien om de verplichting om hen in geschikte omstandigheden te huisvesten die hun welzijn waarborgen,” vertelt Tidière. “Het blijft dan ook essentieel om de aandacht te richten op het verbeteren van ons begrip van de basisbehoeften van een soort. Bovendien moeten we blijven proberen om de dieren die onder menselijke zorg staan de beste levensomstandigheden te bieden.” Toch laten de bevindingen uit de studie ook duidelijk zien dat het welzijn van zeezoogdieren in de loop van de tijd al sterk is verbeterd, wat zich uit in een hogere levensverwachting. “Onze bevindingen geven aan dat de leefomstandigheden voor de vier genoemde zeezoogdiersoorten over het algemeen van voldoende kwaliteit zijn,” aldus Tidière. “Dit stelt hen in staat om een hoge leeftijd te bereiken.”
Verbod
Hoewel deze resultaten hoopgevend zijn, zijn er nog steeds mensen die tegen het idee zijn om zeezoogdieren in dierentuinen te houden. Toch bepleit Tidière samen met zijn collega’s dat een volledig verbod op het houden van deze dieren in dierentuinen ook onwenselijk zou zijn. Dierentuinen kunnen namelijk ook aanzienlijke voordelen hebben en bijvoorbeeld dienen als tijdelijk thuis voor geredde dieren of helpen bij het behouden van soorten en genetische diversiteit. “De International Union for Conservation of Nature (IUCN), die wereldwijd als een autoriteit op het gebied van natuurbescherming wordt erkend, heeft recentelijk de belangrijke bijdrage erkend die zoölogische instellingen leveren aan natuurbescherming, onderzoek en educatie,” legt Tidière uit. “Deze instellingen financieren verschillende programma’s voor natuurbescherming, dragen bij aan natuurbeschermingsinspanningen ter plaatse en zorgen voor de herintroductie van soorten, wat de wereldwijde biodiversiteit versterkt. Verschillende soorten zijn op deze manier al van de ondergang gered, denk maar aan het przewalskipaard, de Europese bizon, de zwartvoetbunzing, het gouden leeuwaapje en de Arabische oryx. Bovendien zorgen dierentuinen voor een gevarieerde genenpool, waardoor het vermogen van soorten om zich aan te passen aan de snel veranderende omgevingsomstandigheden wordt vergroot. En dat kan weer hun overlevingskansen op de lange termijn verbeteren.”
Educatie
Daarnaast dienen dierentuinen, die jaarlijks meer dan 700 miljoen bezoekers ontvangen, als belangrijke plekken voor educatie. “Via interactieve educatieve programma’s en tentoonstellingen vergroten ze op effectieve wijze het bewustzijn van het publiek over de zorgwekkende toestand van de wereldwijde biodiversiteit en de rol van de mensheid bij het behoud ervan,” vertelt Tidière. “Door een dieper begrip van natuurbeschermingskwesties te bevorderen, spelen deze instellingen een cruciale rol bij het kweken van een meer milieubewuste en verantwoordelijke mondiale gemeenschap.”
In de discussie over dierentuinen is het dus van belang om een balans te vinden tussen het welzijn van de dieren, hun educatieve en conservatoire rol en de veranderende normen en inzichten op het gebied van dierenbescherming. Maar al met al laten de onderzoekers zien dat er door de jaren in ieder geval wel een positieve vooruitgang is geboekt in de manier waarop dieren worden verzorgd en beheerd. “Moderne professionele dierentuinen en aquaria kunnen niet meer worden vergeleken met die van drie decennia geleden,” onderstreept Tidière. Toch zijn er helaas ook nog steeds dierentuinen die niet genoeg aandacht besteden aan het welzijn van hun dieren. De onderzoekers hopen dan ook dat hun resultaten deze instellingen zullen aanmoedigen om zich in te zetten voor het verbeteren van hun beleid. “We zouden graag zien dat dierentuinen en aquaria over de hele wereld een grotere bijdrage leveren aan het behoud van wilde dieren en tegelijkertijd een beter welzijn van dieren in gevangenschap blijven nastreven,” besluit Tidière.