Doen woorden geen pijn? Een belediging voelt letterlijk als een klap in je gezicht

Een vervelende opmerking die je als kind naar je hoofd geslingerd kreeg, ben je soms decennia later nog niet vergeten. Een belediging door een collega kan je keihard raken. Dat komt omdat zo’n opmerking voelt als een klap in je gezicht. 

Dat is de conclusie van een nieuwe studie die in Frontiers in Communication verscheen. De onderzoekers gebruikten een EEG (elektro-encefalogram) waarbij hersenactiviteit elektrisch wordt gemeten en huidgeleidingsmetingen om de impact van herhaalde verbale beledigingen te vergelijken met positieve of neutrale opmerkingen. Een belediging blijkt te voelen als ‘een miniklap in het gezicht’, ongeacht de context waarbinnen de belediging plaatsvindt.

Ook woorden doen pijn
Mensen zijn sociale wezens. We gedijen bij interpersoonlijke relaties en hebben ze zelfs nodig om te overleven. Woorden spelen een belangrijke rol in deze relaties: zo communiceren we en begrijpen we andermans gedrag. Maar woorden kunnen ook pijn doen, al weten we nog weinig van het effect van woorden op de korte termijn. “De exacte manier waarop woorden hun negatieve emotionele lading afgeven op het moment dat iemand ze hoort of leest, is nog niet duidelijk”, zegt onderzoeker dr. Marijn Struiksma van de Universiteit Utrecht.

Omdat beledigingen een bedreiging vormen voor onze reputatie en ons ‘zelf’ zijn ze interessant voor onderzoek naar taal en emotie. “Het is belangrijk om te begrijpen wat een belediging doet met mensen op het moment dat hij wordt uitgesproken. Zo komen we erachter hoe taal mensen beweegt en leren we de details van sociaal gedrag begrijpen”, aldus Struiksma.

Belediging versus compliment
Struiksma en haar collega’s hebben bestudeerd of de verwerking van een belediging minder gevoelig is voor herhaling dan een compliment en als dat zo is welke cognitieve stadia daarbij een rol spelen. “We gaan ervan uit dat verbale beledigingen een reeks van elkaar snel opvolgende verwerkingseffecten activeren in de hersenen en dat verschillende onderdelen daarvan beïnvloed worden door herhaling. Sommige effecten zullen snel afnemen, terwijl andere voor een lange tijd actief blijven”, legt Struiksma uit.

Een vrouw krijgt een EEG. Foto: Alexey_ds / Getty Images (via Canva.com)

Een EEG en elektroden voor huidgeleiding werden aangebracht bij 79 vrouwelijke proefpersonen. Daarna kregen ze opmerkingen onder ogen, die óf beledigend waren (‘Linda is verschrikkelijk’), óf juist complimenteus (‘Linda is indrukwekkend’) óf neutraal (‘Linda is Nederlands’). Om te onderzoeken of de impact van de woorden afhing van over wie de opmerking ging, was in de helft van de gevallen de eigen naam van de deelnemer gebruikt en in de andere helft de naam van iemand anders. Er was geen echte interactie tussen de proefpersonen en andere mensen. De deelnemers kregen te horen dat de statements werden uitgesproken door drie verschillende mannen.

De pijn blijft
Het resultaat was verrassend: zelfs in deze onnatuurlijke omstandigheden – in een experiment, zonder echt menselijke interactie en met fictieve personen – kunnen de beledigingen pijn doen. Daarbij maakte het niet uit over wie de belediging ging en de pijn bleef ook, nadat de opmerkingen herhaald werden.

De EEG vertoonde een heel robuust effect bij de P2-amplitude: het maakte niet uit wie er beledigd werd of hoe vaak. P2 zegt iets over de aard van de hersenactiviteit: het is een positief geladen hersengolf die piekt op 200 milliseconden na de prikkel. Het is een onderdeel van de zogenoemde event-related-potentials (ERP’s). Dit zijn elektrofysiologische reacties van de hersenen op prikkels.

Het bracht de onderzoekers tot de conclusie dat de beledigingen hetzelfde werden ervaren als kleine klappen in het gezicht. Struiksma: “Onze studie toont aan dat zelfs in een experiment zonder echte interactie tussen mensen, beledigingen gevoeld worden als miniklappen in je gezicht. De sterk negatieve bewoordingen trekken automatisch de aandacht van de deelnemer, ongeacht hoe vaak het gebeurt.”

Meteen de aandacht
De studie toont alleen het effect van een belediging in een kunstmatige setting. Hoewel de deelnemers de beledigingen als zodanig herkenden, verliest het eigenlijke emotionele effect aan kracht door het ontbreken van een context. Maar dit maakt de bevindingen tegelijkertijd extra sterk: zelfs in deze setting vertonen onze hersenen een grotere sensitiviteit voor negatieve woorden dan voor positieve. Een belediging trekt direct de aandacht van ons brein, doordat de emotionele betekenis van de belediging wordt opgehaald uit ons langetermijngeheugen. De complimenten sorteerden een minder sterk effect. Daarmee wordt aangetoond dat negatieve opmerkingen meer dan positieve woorden aandacht krijgen van onze hersenen.

Een belediging voelt dus letterlijk als een klap in je gezicht op het moment dat je de vervelende opmerking hoort. Dat effect blijft, ook als je de opmerking vaker hoort. Het is nog meer reden om aardig te zijn voor elkaar.

Bronmateriaal

"Verbal insults trigger a 'mini slap to the face'" - Frontiers in Communication

Afbeelding bovenaan dit artikel: Simonkr / Getty Images (via Canva.com)

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd