Wat de klimaatcrisis betreft, is er één doel heilig: de Aarde mag niet verder dan 1,5 graad opwarmen, zo spraken we in 2015 in Parijs af. We dachten misschien nog wel even de tijd te hebben, maar helaas: als we niet heel snel harder ons best gaan doen, is de kans 50 procent dat voor 2030 die grens al overschreden is.
Dat blijkt uit het recentste onderzoek naar het wereldwijde koolstofbudget. Dit is een schatting van de hoeveelheid CO2 die kan worden uitgestoten zonder dat de Aarde meer dan 1,5 graad opwarmt boven pre-industrieel niveau.
Als we zo doorgaan…
Om de kans daarop te beperken tot 50 procent mogen we niet meer dan 250 gigaton CO2 uitstoten wereldwijd. Om je een idee te geven: als we net als in 2022 zo’n 40 gigaton per jaar blijven uitstoten dan is rond 2029 het koolstofbudget dus op.
Dit budget is minder groot dan eerder is berekend en is grofweg gehalveerd sinds 2020 doordat we als wereldbevolking alleen maar meer CO2 zijn gaan uitstoten. Fossiele brandstoffen zijn de primaire oorzaak, maar ook het koelende effect van aerosolen speelt bijvoorbeeld een rol. Doordat de luchtkwaliteit op veel plekken verbetert, komen er minder aerosolen in de lucht, waardoor de Aarde juist opwarmt.
Slechtste scenario
“Onze bevindingen bevestigen wat we al weten: we doen bij lange na niet genoeg om de opwarming onder de 1,5 graad te houden”, zegt onderzoeker Robin Lamboll van Imperial College London. “Het resterende budget is nu zo minimaal dat kleine veranderingen in onze kennis over het klimaat kunnen leiden tot grote proportionele veranderingen van het budget. Schattingen wijzen op minder dan een decennium aan emissies op het huidige niveau”, klinkt het somber. “Het gebrek aan vooruitgang wat emissiereductie betreft, maakt dat we nog nooit zo zeker waren dat de ruimte om de opwarming binnen een veilige marge te houden, snel kleiner wordt.”
De nieuwe studie is in lijn met het slechtste scenario van eerdere ramingen. “In het VN-klimaatrapport uit 2021 stond dat er een kans was van een op drie dat het overgebleven koolstofbudget voor 1,5 graad opwarming zo klein zou zijn, als onze studie nu vaststelt”, zegt klimaatprofessor Joeri Rogeli van het Imperial College.
2 graden ook in zicht
Maar niet alleen de 1,5 graad opwarming komt in zicht, zelfs een 2 graden warmere Aarde is geen ver-van-je-bed-show meer. Daarvoor is er nog 1200 gigaton CO2-uitstoot over. Gaan we door met uitstoten zoals we nu doen, dan is er tegen 2046 een kans van 50 procent dat onze planeet meer dan 2 graden warmer wordt.
De berekeningen blijven met veel onzekerheden omgeven, omdat zoveel andere factoren een rol spelen, zoals andere broeikasgassen dan CO2 en de neveneffecten van emissies. Om tot betere ramingen te komen, hebben de onderzoekers een nieuwe geüpdatete dataset gebruikt en verbeterde klimaatmodellen vergeleken met andere recent verschenen voorspellingen. Zo zijn ze tot nauwkeurigere schattingen gekomen over het resterende koolstofbudget.
Netto nul, en dan?
Ook geeft de gebruikte meetmethode nieuwe inzichten in potentiële reacties van het klimaatsysteem als de netto nul wordt bereikt, oftewel het evenwicht tussen de totale CO2-uitstoot en de CO2 die uit de atmosfeer wordt verwijderd. Hoe een en ander precies op elkaar reageert, blijft onduidelijk. Zo is het mogelijk dat het klimaat blijft opwarmen als gevolg van smeltend ijs, methaan dat vrijkomt en wijzigingen in de oceaanstromen. Daarnaast zijn er koolstofputten zoals toegenomen vegetatie die grote hoeveelheden CO2 kunnen absorberen en zorgen voor afkoeling, nog voor de netto nul is bereikt.
Deze onzekerheden maken duidelijk dat we snel moeten minderen met CO2-uitstoot, stelt Lamboll. “In deze fase is onze beste gok dat je de opwarming en afkoeling tegen elkaar kunt wegstrepen nadat we de netto nul hebben bereikt. Maar alleen als we de CO2-uitstoot terugdringen en dus dichter bij de netto nul komen, kunnen we zien hoe de opwarming en afkoeling op de lange termijn eruit gaan zien.”
Het is aan overheden
Maar vooralsnog moeten we gewoon alles op alles zetten op minder broeikasgassen uit te stoten. “Elke fractie van een graad opwarming maakt het leven zwaarder voor mensen en ecosystemen. Deze studie is opnieuw een waarschuwing vanuit de wetenschappelijke gemeenschap. Nu is het aan overheden om te handelen.”
