Op de schildering prijken onder andere klauwieren en kwikstaarten met opvallende driehoekige staarten. Waarom de schilder ook niet-inheemse rotsduiven heeft afgebeeld, is nog raadselachtig.
Bijna een eeuw geleden ontdekten onderzoekers nabij het dorp El Amarna de overblijfselen van een oud, Egyptisch paleis. Het paleis, uitgerust met verschillende, weelderig ingerichte kamers, behoorde toe aan Meritaten, de dochter van Nefertiti. En in één van die kamers, de zogenoemde ‘Groene Kamer’, stuitten archeologen op een zeldzame schildering. De levensgrote muurschildering raakte door de jaren heen helaas in de vergetelheid. Maar nu hebben onderzoekers het afgestoft en er een nieuwe, frisse blik op geworpen.
Een waar meesterwerk
Op de oude schildering zijn verschillende wilde vogels afgebeeld die rondfladderen en neerstrijken in een groen moeras, vol waterlelies en papyrusplanten. Het kunstwerk is zo’n 3500 jaar geleden vervaardigd. Toen het ongeveer 100 jaar geleden werd opgegraven, beschouwden velen het als een waar meesterwerk van de oude Egyptische kunst. “Op de schildering zijn enkele van de meest vakkundige en natuurgetrouwe weergaves van vogels te zien die bekend zijn uit het oude Egypte,” aldus de onderzoekers. Ondanks dat, heeft de muurschildering eigenlijk niet de aandacht gekregen die het verdient. Als resultaat bleven veel vogelsoorten die op het kunstwerk prijken, ongedefinieerd.
In de nieuwe studie besloten onderzoekers het kunstwerk – of beter gezegd een kopie ervan (zie kader) – aan een nadere inspectie te onderwerpen. Want de schildering beschikt over zoveel fijne details, dat het zeker niet onmogelijk is om te achterhalen welke vogelsoorten er precies op zijn afgebeeld. Het team raadpleegde verschillende ornithologische gegevens en slaagde er zo uiteindelijk in de geschilderde vogels thuis te brengen.
Helaas hebben de originele gipspanelen het niet overleefd. Bij pogingen om de schildering in 1926 veilig op te bergen, werd het Egyptische meestwerk per ongeluk beschadigd. Gelukkig had de Egyptische kunstschilder Nina de Garis Davies er in hetzelfde jaar nog een kopie van gemaakt. En dankzij deze replica, konden de onderzoekers alsnog de vogels identificeren.
Vogelsoorten
Op de muurschildering prijken onder andere klauwieren, kwikstaarten, ijsvogels en duiven. Wat opvalt, is dat de klauwieren en kwikstaarten met een driehoekige staart zijn afgebeeld. Mogelijk wilde de kunstenaar op deze manier duidelijk maken dat beide soorten trekvogels zijn en dus alleen in bepaalde seizoenen in Egypte voorkomen.
Duivenprobleem
Daarnaast is er nog iets opmerkelijks te zien. De schilder heeft namelijk ook rotsduiven geschilderd, die helemaal niet in papyrusmoerassen leven. Rotsduiven tref je aan in rotswoestijnen. Waarom de kunstenaar deze vogels in een niet-inheemse omgeving heeft gezet, is nog altijd raadselachtig. Mogelijk geeft de schildering het hardnekkige duivenprobleem weer waar de oude Egyptenaren geregeld mee te maken hadden. Misschien werden de duiven, net als in moderne steden, door menselijke activiteit naar het gebied getrokken. Al kan het ook zijn dat de schilder de duiven in zijn meestwerk heeft opgenomen om het kunstwerk wilder en ongetemder te laten lijken.
Al met al creëert de muurschildering een serene sfeer. En dat was waarschijnlijk ook precies de bedoeling. Het sierde waarschijnlijk niet voor niets de muren van de Groene Kamer in het paleis van Meritaten. “Niemand weet het natuurlijk zeker, maar de Groene Kamer was hoogstwaarschijnlijk een plek van rust en ontspanning,” zegt onderzoeker Christopher Stimpson. “En deze sfeer werd waarschijnlijk versterkt door natuurlijke illustraties. Het kalmerende effect van de natuurlijke wereld was destijds waarschijnlijk net zo belangrijk als nu.”
