Een zalm hoort mooi effen roze te zijn, maar dat is lang niet altijd het geval. Meer dan 20 procent van de Atlantische zalm heeft last van zwarte en rode vlekken. Tot nu toe was de oorzaak daarvan nooit goed onderzocht.
De plekken zijn minstens een centimeter groot en komen veel meer voor bij kweekzalm dan bij wilde zalm. Om te achterhalen wat het nu precies is dat de vis zo ontsiert, togen Noorse wetenschappers naar Japanse experts in de melaninebiochemie. Die ontdekten al snel dat de zwarte vlekken een vorm van melanine (huidpigment) bevatten, die eumelanine wordt genoemd. De rode vlekken bleken juist helemaal geen melanine te bevatten. De rode en zwarte vlekken zijn dus op celniveau van een andere oorsprong. De rode vlekken komen door rode bloedcellen, de zwarte ontstaan door melanomacrofagen met donker pigment. Macrofagen zijn een bepaald type witte bloedcellen.
Groot probleem voor visserij
Hoewel de resultaten niet helemaal onverwacht zijn, helpen ze wel om de aard van de vlekken beter te begrijpen en ze mogelijk in de toekomst te voorkomen. Want in de afgelopen decennia zijn de verkleuringen op de zalmfilet uit de Atlantische oceaan een behoorlijk probleem geworden voor de commerciële visserij, juist omdat zo’n groot deel van de vissen er last van heeft.
Er was echter nog nooit een fatsoenlijke biochemische analyse uitgevoerd op de zwarte vlekken van de zalmen. Nu is dat wel gebeurd en blijkt het dus bij de zwarte vlekken om melanine te gaan. Melanine is een pigment in de huid dat uit het aminozuur tyrosine wordt gevormd en er zijn verschillende soorten van, variërend van melanomen bij mensen tot pigment in gefossiliseerde dieren, zoals dinosaurussen.
Bloedingen
Tot die conclusie kwamen de Japanners al eerder. Ze hebben nu dezelfde analyses uitgevoerd op de vlekken van Atlantische zalm uit Noorwegen en ontdekten dat de vlekken dus het specifieke zwarte pigment eumelanine bevatten. Dit zit ook in bijvoorbeeld de huid en het haar van mensen. In de rode vlekken vonden de wetenschappers geen melanine, maar wel stoffen die wijzen op een oxidatieve omgeving, die overeenkomt met bloedingen of bloeduitstortingen.
Belangrijkste is dat nu is aangetoond dat er geen biochemische continuïteit is tussen de pigmenten van de rode en zwarte vlekken, wat eerdere hypotheses bevestigt dat de rode vlekken worden veroorzaakt door bloedingen en de zwarte vlekken door de lokale opeenstapeling van melanomacrofagen als gevolg van een chronische lokale immuunreactie. Melanomacrofagen zijn immuuncellen die alleen bij dieren als vissen, amfibieën en reptielen zijn gevonden.
De nieuwe studie maakt ook nog duidelijk dat het zwarte pigment dus meer specifiek eumelanine is, wat nooit eerder goed is vastgesteld. Eumelanine bepaalt samen met een tweede pigmenttype, feomelanine, de haar- en huidskleur van organismen.
Oorzaken van rode vlekken
De bloedingen, die de rode vlekken veroorzaken, kunnen allerlei oorzaken hebben. Niet elke bloeding leidt tot de chronische ontsteking met melanimacrofagen en macrofagen kunnen zich ook opstapelen om andere redenen dan een bloeding. Daarom wijst de verschillende oorsprong van rode en zwarte vlekken erop dat onderzoekers moeten uitgaan van meerdere mogelijke oorzaken en niet moeten denken dat er één eenvoudige verklaring is.
Professor Erling Koppang, een Noorse specialist op het gebied van de zalmvlekken, legt uit: “Deze studie vormt een belangrijk onderdeel van de karakterisering van de pigmentvlekken op Atlantische zalm en is mooi in lijn met onze eerdere identificatie van tyrosine, dat noodzakelijk is voor de aanmaak van melanine. Nu weten we zeker dat de uiteindelijke conclusie is, zoals we verwachtten. Dat is belangrijk om op zoek te kunnen gaan naar manieren om deze beschadigingen aan de zalm te voorkomen.” Daar kunnen de onderzoekers echter nu nog niets over zeggen.
