Dit zijn de meest extreme hittegolven van de afgelopen zestig jaar

Onder andere Peru en Alaska kregen de afgelopen decennia te maken met periodes waarin het veel warmer was dan gemiddeld, blijkt uit een nieuwe studie.

Waar en wanneer vonden de meest extreme hittegolven sinds 1960 plaats? Dat onderzochten Vikki Thompson van de Universiteit van Bristol en collega’s. Ze kwamen tot een lijstje van acht stuks – waar een aantal vrij onbekende hittegolven op staat. Ondertussen ontbreekt een aantal overbekende, zoals die van Europa in 2003 en 2019. Hoe zit dat?

39,5 graden in Canada

Belangrijk om te weten is dat het uitgangspunt van de studie van Thompson en collega’s niet was: ‘waar was de temperatuur het hoogst?’, maar ‘waar was het veel heter dan normaal in het betreffende gebied?’. Dan is bijvoorbeeld de hittegolf die afgelopen jaar Noord-Amerika teisterde een heel extreme. In het betreffende gebied was de gemiddelde hoogste temperatuur per dag 39,5 graden Celsius, waar die temperatuur in de tien jaar daarvoor, gemiddeld over de heetste drie maanden van het jaar, maar 23,4 graden bedroeg.

Thompson en haar team vonden in de data nog zeven van zulke ‘hitte-extremen’: in Canada (1969), het zuidoosten van de VS (1980), het zuiden van Brazilië (1985), Zuidoost-Azië (1998), het zuidwesten van Peru (2016), het zuiden van Alaska (2019) en het zuidoosten van Brazilië (2020).

Verdwenen uitschieters

Je kunt je alleen afvragen of dit echt de hittegolven waren met de grootste gevolgen voor mensen, zegt Peter Siegmund. Hij is als klimaatexpert verbonden aan het KNMI en was niet betrokken bij de studie. “Ik ben toch geneigd te denken: als het ergens normaal gesproken gemiddeld 20 graden is en het is dan een tijdje 25 graden, zal dat niet echt een probleem zijn. Maar als je van 35 naar 40 graden gaat, is het dat wel. Kijk naar India. Daar is het elk jaar warm, maar toch is de huidige hittegolf wel degelijk heel ernstig.”

Een ander punt is dat Thompson en collega’s middelen over vrij grote gebieden. Daardoor verdwijnen lokale uitschieters buiten beeld. Zo werd tijdens de Noord-Amerikaanse hittegolf van 2021 een maximale temperatuur gemeten van bijna 50 graden. Maar de gemiddelde temperatuur voor het hele gebied die in de nieuwe studie wordt gehanteerd, ligt meer dan tien graden lager.

De grootste killers

Wat verder opvalt, is dat er op het kaartje bij de studie flink wat witte plekken te zien zijn. Die zijn het gevolg van het feit dat de onderzoekers niet één, maar twee datasets met waarnemingen gebruikten. Waren die het met elkaar oneens over een bepaald gebied, dan lieten ze dat resultaat weg.

Kaart hittegolven
Deze kaart laat per gebied de meest extreme hittegolf zien: hoe donkerder de kleur, hoe meer die afweek van het gemiddelde. Illustratie: University of Bristol

“Aan de ene kant is het heel goed dat er twee datasets zijn gebruikt”, zegt Siegmund. “Aan de andere kant is het jammer dat zo juist een aantal gebieden waar het heel warm is buiten de boot is gevallen.”

Toch noemt hij het een goede, doorwrochte studie, die terecht de aandacht vestigt op hittegolven. “Hittegolven zijn de grootste killers onder de weersverschijnselen. Orkanen zorgen voor meer schade, maar bij hittegolven vallen de meeste doden.”

Positief kantje

Ook zit er een positief kantje aan de studie. Ja, de gemiddelde temperatuur op aarde stijgt en dat heeft ook gevolgen voor hittegolven. Maar de veranderingen die je bij hittegolven ziet, zo schrijven Thompson en collega’s in hun artikel in Science Advances, “zijn even groot als de veranderingen in de gemiddelde temperatuur”.

“Dat is verrassend”, zegt Siegmund. “In Nederland zien we juist dat de extreme temperaturen sneller toenemen dan het jaargemiddelde. Maar dat vinden deze onderzoekers dus niet voor de hele wereld; ook niet in hun voorspellingen voor de toekomst.”

Slechter voorbereid

Tot slot spreken de auteurs waarschuwende woorden uit richting gebieden waar, volgens hun definitie, géén hittegolven hebben plaatsgevonden, zoals delen van India, Australië en Midden-Afrika. “Die regio’s zijn misschien slechter voorbereid op hoge temperaturen, doordat ze zich er niet eerder aan hebben hoeven aanpassen.” Terwijl ze toch gemiddeld eens per dertig jaar te maken zouden moeten krijgen met een hittegolf. Ze hebben alleen blijkbaar tot nu toe geluk gehad.

Een logisch punt, vindt Siegmund. “Landen moeten niet denken dat ze nooit met hittegolven te maken gaan krijgen. Als je vijf jaar niet ziek bent geweest, betekent dat ook niet dat je het jaar erna gegarandeerd gezond blijft.”

Bronmateriaal

Fout gevonden?

Interessant voor jou

Voor jou geselecteerd