De witte haai is sinds 2018 niet meer gezien in False Bay aan de kust van Zuid-Afrika. Dit zijn de gevolgen voor het ecosysteem.
De witte haai is het grootste roofdier van de oceaan. Met een gemiddelde lengte van vijf meter, een gewicht van maximaal 1100 kilo en zijn snelheidsuitbarstingen is het een gevreesd zeedier door zeeleeuwen, kleine walvissen, zeehonden en zeeschildpadden. Op het eerste gezicht lijkt het dier allesverwoestend en slecht, maar in de werkelijkheid is de witte haai onmisbaar voor een goed functionerend ecosysteem.
Het onderzoek
Een onderzoeksteam van de Universiteit van Miami Rosenstiel School of Marine, Atmospheric and Earth Science bevestigde dit met een onderzoek naar de afname van witte haaien bij de kust van Zuid-Afrika. Het verdwijnen van de witte haai in False Bay, bij de kust van Zuid-Afrika, heeft aanzienlijke gevolgen voor het ecosysteem daar. Dat blijkt uit hun studie die is gepubliceerd in het tijdschrift Frontiers in Marine Science.
Waarom is de witte haai verdwenen?
De witte haai komt steeds minder voor in False Bay, onder andere vanwege de visserij en door het KwaZulu-Natal Sharks Board, een organisatie die zich bezighoudt met het verminderen van ontmoetingen tussen haaien en mensen. Veel witte haaien kwamen terecht in netten die door de organisatie zijn neergezet om zwemmers te beschermen. Daarnaast werden ze zo af en toe ook opgejaagd door orka’s, wat ook bijdroeg aan hun verdwijning. De orka’s bijten de energierijke lever uit de witte haaien.
Gevolgen
Het ontbreken van de witte haai heeft geleid tot een toename van Kaapse pelrsrobben en zevenkieuwhaaien, een geslacht van vissen uit de familie van koehaaien. Dit zorgt weer voor een afname van vissen waar de pelsrobben van leven en tegelijkertijd een afname van kleinere haaiensoorten waar de zevenkieuwhaai op jaagt. De cijfers spreken boekdelen: wetenschappers zagen dat de witte haaien na 2015 in rap tempo verdwenen, waarna ze sinds 2018 zelfs niet meer zijn waargenomen. Dit leidde tot een toename van 520% van Kaapse pelsrobben, wat weer leidde tot een afname van 44% van horsmakrelen, een vissensoort die veelvuldig voorkwam in False Bay.De vermindering van deze populaties heeft enorme gevolgen voor de biodiversiteit in het ecosysteem, wat het effect van het verlies van een toppredator illustreert. “Deze veranderingen komen overeen met al lang bestaande ecologische theorieën die voorspellen dat het verwijderen van een toppredator leidt tot cascade-effecten op het mariene voedselweb”, zegt Neil Hammerschlag, hoofdauteur van het onderzoek.
Het bovenstaande plaatje van de onderzoekers illustreert het effect van het verdwijnen van de witte haai. Het gaat ten koste van de biodiversiteit, zoals het plaatje duidelijk maakt. “Na de achteruitgang en uiteindelijke verdwijning van witte haaien uit False Bay, is de relatieve dichtheid van zowel zeehonden als kuifaalscholvers toegenomen, wat samenvalt met een afname van kleine vissen waar zeehonden zich mee voeden en kleinere haaien waar kuifaalscholvers op jagen”, schrijven de onderzoekers erbij.
Hoe onderzocht?
De onderzoekers lokten witte haaien bij Seal Island met een boot die vis of een nepzeehond in het water hangt, en telden hoeveel unieke haaien ze herkenden aan hun littekens, vlekken en geslacht. Zo maten ze hoe vaak haaien verschenen per uur. Daarnaast hebben ze het verdwijnen van de witte haai letterlijk vast kunnen leggen met onderwatercamera’s. “Het gebruik van onderwatervideo’s die met een tussenpoos van meer dan tien jaar zijn gemaakt, heeft ons een momentopname van het voedselweb gegeven, zowel voor als na het verdwijnen van de witte haaien uit False Bay”, zegt Yakira Herskowitz, co-auteur van het onderzoek en voormalig promovendus aan de Rosenstiel School die de onderwatervideogegevens heeft geanalyseerd.
