We scheiden afval, eten weinig vlees, slaan misschien zelfs onze vliegvakantie over, stel je voor dat bedrijven net zo milieubewust zouden zijn als veel burgers…dan zou er weinig meer van hun winst overblijven.
De grote bedrijven van deze wereld stoten zoveel CO2 uit dat ze gemiddeld 44 procent minder winst maken als ze zouden moeten betalen voor de milieuschade. Dat blijkt uit een studie onder bijna 15.000 bedrijven door Amerikaanse economen.
Weg winst
De CO2-schade van de onderzochte overheidsbedrijven – een fractie van alle ondernemingen – loopt in de biljoenen dollars wereldwijd. Alleen voor Amerikaanse bedrijven kost de milieuvervuiling al honderden miljarden. Bijna 90 procent van de schade wordt veroorzaakt door vier sectoren: energie, nutsvoorzieningen, transport en materiaalproductie, zoals staal.
Eerder dit jaar kwam de Europese Unie met beleid dat bedrijven verplicht om te onthullen hoeveel CO2 ze uitstoten. De VS overweegt nu dezelfde soort regels. Daarom besloot een groep economieprofessors uit te zoeken wat zo’n verplichting zou betekenen voor zowel de bedrijven als het klimaat.
Geen wondermiddel
Volgens onderzoeker Chrstian Leuz, economieprofessor aan de University of Chicago, moeten we er echter geen wonderen van verwachten. “Het klinkt heel krachtig om een schijnwerper te zetten op de bedrijfsactiviteiten die kosten met zich meebrengen voor de samenleving, maar het is niet genoeg om de planeet te redden.” Hij vertelt dat de vervuiling van frackingbedrijven met 10 tot 15 procent afnam, nadat ze hun uitstootcijfers hadden bekendgemaakt. Het idee is dat consumenten en aandelenhouders de bedrijven onder druk zetten om schoner te worden als ze zien hoe groot de schade is, verklaart de onderzoeker.
Leuz en zijn collega’s vergeleken cijfers en schattingen over CO2-uitstoot met de opbrengst- en winstcijfers van de bijna 15.000 onderzochte bedrijven. Die berekening maakt duidelijk “welke activiteiten duur zijn voor de samenleving vanuit een klimaatperspectief”, zegt Leuz. Toch waarschuwt hij dat het niet correct is om enkel de bedrijven de schuld te geven. “Het is onmogelijk om de verantwoordelijkheid voor deze schade te verdelen tussen de bedrijven die de producten maken en de consumenten die ze kopen.”
Haken en ogen
De berekeningen omvatten slechts een fractie van ’s werelds bedrijven, waarbij private ondernemingen niet eens zijn meegenomen. De onderzoekers keken ook niet naar individuele bedrijven, maar naar sectoren per land. Tenslotte is ook nog alleen de directe uitstoot meegerekend, dus de benzine in je auto is niet toegeschreven aan het oliebedrijf dat de brandstof produceert. De kosten zijn gebaseerd op het bedrag van 190 dollar (176 euro) per ton CO2-uitstoot dat de Amerikaanse Environmental Protection Agency hanteert. De onderzoekers komen uiteindelijk alleen tot een percentage van de winst en de opbrengst en dus niet tot een concreet bedrag. Desgevraagd noemt Leuz wel een schatting van biljoenen dollars wereldwijd.
De verschillen zijn groot
Een exacter cijfer is ook niet nodig. Het is veel interessanter om te kijken hoeveel winst er nog overblijft als bedrijven eerlijk zouden betalen voor hun uitstoot, die zoals gezegd 190 dollar per ton kost. De nutssector, denk aan water, gas en elektriciteit, zou twee keer zoveel moeten betalen voor zijn CO2-uitstoot als de totale winst bedraagt. Ook in de energiesector, de logistiek en de productie van onder meer staal zijn de milieukosten hoger dan de winsten. Maar lang niet alle sectoren zijn zo slecht voor het milieu. Het bank- en verzekeringswezen is minder dan 1 procent van de winst kwijt aan klimaatkosten.
Ook zijn de verschillen per land groot. Rusland en Indonesië gaan aan kop: daar zijn de milieukosten voor bedrijven het hoogst, terwijl – best opmerkelijk – de kosten in het Verenigd Koninkrijk en de VS het laagst zijn. De Europese Unie scoort met een elfde plaats ook behoorlijk goed. Volgens Leuz heeft dat te maken met de leeftijd en de efficiëntie van de bedrijven, maar ook met het type industrie dat in de landen veel voorkomt.
Een bende
Experts, die niet meewerkten aan de studie, zijn enthousiast over de bevindingen, maar noemen ook enkele kanttekeningen. Zo is het een probleem dat alleen directe emissies zijn meegerekend. Nu lijkt het bijvoorbeeld net of oliebedrijven maar relatief weinig uitstoot veroorzaken. “Omdat dit nu niet wordt meegerekend, is er geen prikkel om deze uitstoot te verminderen”, zegt Bill Hare, baas van Climate analytics, een organisatie die de wereldwijde emissies en de reductie ervan bestudeert.
“De resultaten zijn belangrijk, maar eigenlijk niet heel verrassend”, reageert ook Stanford-econoom Marshall Burke. “De grootste eyeopener is misschien nog wel het grote aantal kanttekeningen dat nodig was om deze analyse uit te voeren. Het maakt duidelijk wat een bende ons emissieberekeningssysteem op dit moment is.”
Verhuiskosten
Nobelprijswinnaar en topeconoom Paul Romer legt uit dat de geschatte kosten nuttig zijn, maar ook juist moeten worden geïnterpreteerd ‘zonder het moralistische frame en de neiging om te straffen.” Hij noemt zijn eigen verhuizing van New York naar Boston als voorbeeld. De CO2-uitstoot van de verhuizing zelf komt voor rekening van het verhuisbedrijf, maar als hij de boeken uit zijn huis zelf vervoert, valt dat niet onder de verhuiskosten.
Misbruik van CO2-uitstootcijfers kan het verhuisbedrijf om zeep helpen, maar dan moet je vervolgens zelf je spullen vervoeren. Dan neemt de CO2-uitstoot helemaal niet af en is het klimaat dus niet geholpen. Hij pleit dan ook voor transport dat geen enkele CO2-uitstoot veroorzaakt.
Met de opkomst van de elektrische auto zijn we daar hard naar op weg. Maar tot die tijd kan het zeker geen kwaad om bedrijven en burgers te wijzen op de kosten die CO2-uitstoot met zich meebrengt. Zo ontstaat er hopelijk een prikkel om een beetje gas terug te nemen.
