Denk je dat je met die wegwerp-vape een veiliger alternatief hebt gevonden voor de ouderwetse sigaret? Denk nog eens na.
Onderzoekers van de Universiteit van Californië (UC Davis) ontdekten dat sommige wegwerp-vapes verrassend hoge hoeveelheden schadelijke metalen afgeven, zoals lood, nikkel en antimoon. Het verhaal begint met een beetje nieuwsgierigheid. Promovendus Mark Salazar vertelt aan Scientias.nl hoe hij op het idee kwam om deze vapes onder de loep te nemen: “Voor deze studie analyseerde ons onderzoeksteam vooral oudere, hervulbare e-sigaretten. Daarbij zagen we steeds slechts bescheiden hoeveelheden metalen in de aerosolen. Toen introduceerden een paar vrienden me aan wegwerp-vapes, die we nog niet eerder onderzocht hadden. Toen ik de eerste monsters analyseerde, waren de metaalconcentraties zó hoog dat ik dacht dat het meetinstrument stuk was. De loodwaarden, bijvoorbeeld, lagen veel hoger dan alles wat we eerder hadden gezien.”
Hoe langer, hoe slechter
Salazar en zijn team gingen aan de slag. Ze testten zeven verschillende wegwerp-vapes van drie populaire merken. Met speciale apparatuur bootsen ze na hoe iemand zo’n vape in het echt gebruikt: tussen de 500 en 1500 trekjes per apparaat. Wat de onderzoekers daarbij verraste, was hoe snel de hoeveelheid metalen opliep naarmate de vape werd gebruikt. Salazar: “Vooral bij nikkel en lood was dit zorgwekkend. In onze analyse waren de metaalconcentraties in de aerosolen aanzienlijk hoger aan het einde van de levensduur van het apparaat – soms wel 100 tot 1000 keer hoger. Dat suggereert dat volledig opgebruikte apparaten leiden tot de hoogste blootstelling aan toxische metalen.”
Waar komen die metalen vandaan?
De onderzoekers ontdekten dat de giftige stoffen op twee manieren in de damp terechtkomen. Sommige zaten al in de vloeistof (de ‘e-liquid’) vóór gebruik, andere lekten uit de onderdelen van de vape zelf. Salazar legt uit hoe dat zit: “Dat hangt af van het metaal. Nikkel en chroom worden vaak gebruikt in de verwarmingsspiralen. Eerdere studies, waaronder de onze, hebben aangetoond dat deze kunnen degraderen bij verhitting en metalen kunnen afgeven aan de aerosol.”
Lood is een ander verhaal, zegt de onderzoeker. “In één merk vonden we interne onderdelen, zoals batterijconnectoren en mantelbuizen rond de spoel, die gemaakt zijn van koperlegeringen met lood. Die onderdelen worden niet eens verwarmd, en toch lekt er enorm veel lood, koper en zink uit in de vloeistof nog vóór het toestel gebruikt wordt. Bij twee merken vonden we antimoon in concentraties boven de gezondheidsnormen. De stof zat in hoge concentraties in de vloeistof van nieuwe toestellen, maar we konden geen bron in het toestel zelf vinden. Dat suggereert dat het om besmetting van de vloeistof vóór de assemblage ging.”
Kankerverwekkende stoffen
Maar waarom zijn die metalen eigenlijk een probleem? Salazar legt het uit: “Nikkel en antimoon zijn bekende kankerverwekkende stoffen voor de luchtwegen. Lood is een goed gedocumenteerd neurotoxine waarvoor geen veilig blootstellingsniveau bestaat, vooral niet voor kinderen en jongeren. De niveaus die we detecteerden overschreden de bestaande gezondheidsnormen, wat serieuze vragen oproept over de gezondheidsrisico’s, zeker bij regelmatig gebruik.”
Erger dan sigaretten?
Je zou denken dat e-sigaretten nog altijd veiliger zijn dan gewone sigaretten, toch? Niet per se. Salazar vergelijkt de twee: “Sigarettenrook bevat toxische metalen zoals lood en cadmium, maar in onze analyse hadden sommige wegwerp-vapes – met name de Esco Bars – veel hogere loodconcentraties. Op basis van onze schattingen kunnen 100 puffs van een Esco Bar 2500 leiden tot een loodblootstelling die gelijkstaat aan het roken van wel 19 pakjes sigaretten per dag, althans op vlak van dat specifieke metaal. De andere twee geteste merken – ELF Bar en Flum Pebble – overschreden de loodniveaus van sigaretten niet, maar gaven wel meer nikkel af. De Flum Pebble stootte bovendien antimoon uit op niveaus boven de risicodrempel voor kanker bij inademing. Elk product heeft dus een ander toxisch profiel, wat het moeilijk maakt om te veralgemenen.”
Wat nu?
Salazar laat weten dat de wetenschap achterloopt op de markt. Van de bijna honderd merken wegwerp-vapes bekeken ze er maar drie. Er is dus nog veel meer onderzoek nodig. Maar wat moeten we nú doen? Salazar heeft een duidelijke boodschap: “Onze bevindingen suggereren dat illegale wegwerp-vapes misschien wel de gevaarlijkste tabaksproducten zijn die ooit op de markt zijn gekomen. Apparaten met loodhoudende onderdelen die in contact staan met de vloeistof vormen een ernstig risico – en hoe langer men ze gebruikt, hoe groter de blootstelling.”
Hij pleit daarom voor actie: “De onderzoekswereld moet dringend overstappen naar het bestuderen van moderne wegwerp-vapes. Veel studies zijn nog altijd gericht op verouderde hervulbare modellen, terwijl dat niet meer is wat jongeren vandaag gebruiken. Deze wegwerpmodellen zijn al jaren in omloop, maar de wetenschap loopt achter. We hebben bredere producttesten nodig, duidelijke regelgeving rond metaalemissies, en strengere handhaving tegen illegale verkoop – zodat consumenten niet zonder het te weten worden blootgesteld aan gevaarlijke hoeveelheden toxische stoffen.”
