NASA’s WISE-ruimtetelescoop heeft het helderste sterrenstelsel dat er bestaat gevonden. Het sterrenstelsel schijnt met het licht van 300 biljoen zonnen en behoort tot een nieuwe klasse van sterrenstelsels: extreem heldere infraroodstelsels.
De helderheid van ons eigen Melkwegstelsel wordt geschat op tien miljard zonnen. Dit betekent dat het nieuwe sterrenstelsel – met de naam WISE J224607.57-052635.0 – maar liefst 25.000 keer helderder is dan de Melkweg.
“Dit sterrenstelsel bevindt zich in een zeer actieve fase van zijn evolutie”, vertelt Chao-Wei Tsai van NASA’s Jet Propulsion Laboratory. Hij is de auteur van het paper dat deze week in The Astrophysical Journal is verschenen. “Waarschijnlijk is het stelsel zo fel, omdat het supermassieve zwarte gat in het centrum een groeispurt maakt.”
Supermassief zwart gat
Mogelijk trekt het gigantische zwarte gat grote hoeveelheden gas naar zich toe. Veel gas en materie verzamelt zich in een schijf rondom het zwarte gat. Deze schijf bereikt een temperatuur van miljoenen graden Celsius, waardoor er allerlei straling – waaronder licht – wordt afgestoten. Hoewel het licht wordt geblokkeerd door cocoonen van donker stof, worden deze stofwolken wel opgewarmd, waardoor ze bronnen van infrarode straling worden.
Jong universum
Het sterrenstelsel bevindt zich op 12,5 miljard lichtjaar bij ons vandaan. We zien dus het licht van toen ons heelal slechts 1,3 miljard jaar oud was. Het is opmerkelijk dat zo’n helder sterrenstelsel al 1,3 miljard jaar na de oerknal bestond. Vooral het feit dat het supermassieve zwarte gat miljarden keren massiever is dan de zon is verbazingwekkend.
Eddingtonlichtkracht
Hoe is dit sterrenstelsel zo massief geworden? “Dat is dezelfde vraag als: hoe krijg je een olifant?”, zegt projectwetenschapper Peter Eisenhardt in het paper. “Éen manier is om met een babyolifant te starten.” Een andere mogelijkheid is dat het zwarte gat de Eddingtonlichtkracht heeft verbroken. De druk van licht duwt het gas weg, waardoor er een limiet ontstaat hoe snel een zwart gat zichzelf kan voeden. Als een zwart gat deze limiet breekt, kan het – volgens theorieën – in korte tijd snel groeien. Er zijn al zwarte gaten gevonden die de limiet eenmaal hebben verbroken, maar volgens wetenschappers zou het zwarte gat in dit sterrenstelsel de limiet meerdere malen hebben verbroken om zo groot te worden.
In totaal zijn er 20 nieuwe extreem heldere infraroodstelsels gevonden. Deze sterrenstelsels zijn niet eerder gevonden, omdat de afstand daardoor te groot is. Toch zijn ze wel in infrarood licht te spotten.