Zelfs op dieptes van meer dan 90 meter onder het zeeoppervlak vertonen koraalriffen tekenen van verbleking, wat aangeeft dat zelfs deze diep gelegen koralen niet bestand zijn tegen klimaatverandering.
We weten al geruime tijd dat koraalriffen het in een opwarmend klimaat moeilijk hebben. Men dacht echter dat dieper gelegen riffen beter bestand zijn tegen de opwarming van de oceaan, omdat het water waarin ze zich bevinden koeler is dan aan het oppervlak. Een nieuwe studie bewijst nu echter het verontrustende tegendeel. Onderzoekers hebben onlangs namelijk het diepste bekende bewijs van koraalverbleking ontdekt, op een diepte van meer dan 90 meter.
Indische oceaan
Het team ontdekte de verbleekte koralen in het centrale deel van de Indische Oceaan. Dit gebied wordt al meer dan een decennium nauwlettend in de gaten gehouden. Tijdens onderzoeksexpedities maken wetenschappers gebruik van verschillende observatiemethoden, zoals duiken, onderwaterrobots en gegevens van satellieten, om zo meer te leren over de unieke kenmerken van de oceaan en het zeeleven dat er gedijt.
Schade
Het eerste teken van schade aan het koraal werd opgemerkt tijdens een onderzoeksexpeditie in november 2019. Wetenschappers maakten gebruik van op afstand bestuurbare onderwaterrobots die met camera’s zijn uitgerust, om zo de toestand van het koraal onder het oceaanoppervlak te bekijken. Wat deze camera’s vastlegden, werd meteen naar het onderzoeksschip gestuurd, en dit bood het onderzoeksteam voor het eerst een blik op het verbleekte koraal.
Deze video toont de schade aan koralen op 90 meter onder het oppervlak in de Centrale Indische Oceaan. Deze beelden zijn vastgelegd tijdens een onderzoeksexpeditie door wetenschappers van de Universiteit van Plymouth in november 2019. Tijdens deze expeditie gebruikten ze op afstand bestuurbare onderwatervoertuigen met camera’s om de gezondheid van het koraal te monitoren. Video: University of Plymouth
“Dit is ronduit verrassend,” zegt onderzoeker Philip Hosegood. “Omdat diepere wateren van nature koeler zijn dan het oppervlaktewater, dacht men dat de koraalriffen op deze dieptes vrij stabiel zouden blijven. Maar nu blijkt duidelijk dat dit niet het geval is. Dit suggereert dat koraalriffen op vergelijkbare diepten over de hele wereld waarschijnlijk gevaar lopen vanwege soortgelijke schade als gevolg van klimaatverandering.”
Oorzaak
Het feit dat koraal tot op een diepte van meer dan 90 meter verbleekt, is zorgwekkend. Dit is de eerste keer dat wetenschappers verbleekt koraal hebben waargenomen op dergelijke diepten. De schade wordt toegeschreven aan een stijging van zo’n 30 procent van de zeewatertemperatuur als gevolg van de Indische Oceaan Dipool (vergelijkbaar met het El Niño-La Niña-fenomeen in de Stille Oceaan, maar dan in de Indische Oceaan). Maar liefst 80 procent van de koraalriffen in bepaalde delen bleken aangetast.
Ondiepere koralen
Tijdens dezelfde periode waarin de diepere riffen verbleekten, vertoonden opvallend genoeg ondiepe koraalriffen geen tekenen van schade. In de maanden die daarop volgden, bestudeerden de onderzoekers verschillende andere gegevens die ze tijdens hun onderzoeksexpeditie hadden verzameld, waaronder informatie over de oceaanconditie en -temperaturen. Dit wees uit dat, hoewel de oppervlaktetemperaturen van de oceaan in die periode nauwelijks veranderden, de temperatuur onder het wateroppervlak van 22 graden Celsius naar maar liefst 29 graden Celsius was gestegen. Deze stijging wordt toegeschreven aan het dieper worden van de thermocline (de overgang tussen twee lagen water met verschillende temperatuur en dichtheid).
Thermocline
“Wat we nu dus duidelijk hebben vastgesteld, is dat de waargenomen koraalverbleking is ontstaan doordat de thermocline, de zone in de oceaan waar de temperatuur snel verandert, meer naar de diepte is gedaald,” verduidelijkt onderzoeker Clara Diaz. “Deze verandering is vergelijkbaar met de invloed van een regionale El Niño. En door klimaatverandering worden deze natuurlijke cycli van temperatuurvariaties versterkt. Hierdoor is het waarschijnlijk dat in de toekomst koraalverbleking in de diepere delen van de oceaan, zowel hier als elders, vaker zal voorkomen.”
Hersteld
Ondanks de zorgelijke ontdekkingen, eindigen de onderzoekers met een positieve noot. Toen ze in 2020 en 2022 terugkeerden naar dezelfde gebieden, zagen ze dat aanzienlijke delen van het rif zich hadden hersteld. Desondanks benadrukken ze dat het essentieel is om de monitoring van de zeebodem in de diepe oceaan te verbeteren, ook al is dit een uitdagende en complexe taak. Omdat diepzeekoralen over de hele wereld grotendeels onvoldoende zijn bestudeerd, bestaat het risico dat vergelijkbare koraalverbleking op andere plekken onopgemerkt is gebleven.
Waarschuwing
De wetenschappers benadrukken dat hun studie een krachtige waarschuwing is voor de schade die wordt aangericht door de toenemende oceaantemperaturen, en ook voor de verborgen schade die wordt toegebracht als gevolg van klimaatverandering. “Onze bevindingen benadrukken de gevoeligheid van dieper gelegen koralen voor warmtestress en bieden nieuw bewijs van de impact van klimaatverandering op alle delen van de oceaan,” concludeert onderzoeker Nicola Foster. “Een toename van koraalverbleking op grotere diepte zal uiteindelijk leiden tot het afsterven van koraal. Dit zal waarschijnlijk leiden tot verlies van biodiversiteit en een afname van belangrijke diensten die deze riffen aan ecosystemen leveren.”
Het is momenteel onzeker of er iets anders is wat we kunnen doen om deze situatie te verbeteren, afgezien van het verminderen van onze uitstoot. Helaas kunnen we niet voorkomen dat de thermocline daalt. Maar we hebben wel de mogelijkheid om ons begrip over de impact van deze veranderingen in nog grotendeels onbekende omgevingen te vergroten. “In het licht van snelle wereldwijde veranderingen is dit nog nooit zo dringend geweest,” besluit Hosegood.
