Het verandert de signalen in het brein die te maken hebben met het controleren van gedrag, aandacht en het begrijpen van emoties. En dat kan op zijn beurt invloed hebben op de ontwikkeling en het welzijn.
Het internet is niet meer uit de huidige tijd weg te denken. Kinderen groeien op in een wereld waar technologie en internetgebruik alomtegenwoordig zijn. Maar naast de vele voordelen brengt dit ook uitdagingen met zich mee. Online games kunnen bijvoorbeeld zeer verslavend zijn. Bovendien voelen veel tieners de druk om constant online te zijn en hun sociale media, zoals Instagram en TikTok, regelmatig te checken. En dat kan bij sommige tieners leiden tot een internetverslaving. Maar wat gebeurt er precies in het brein wanneer iemand aan een internetverslaving lijdt?
Studie
Dat was precies de vraag die onderzoekers Max Chang en Irene Lee wilde beantwoorden. Om dat te doen, hebben ze twaalf verschillende studies naar tieners met internetverslaving bestudeerd. Deze studies maakten gebruik van functionele magnetische resonantie beeldvorming (fMRI) om de functionele connectiviteit (hoe hersengebieden met elkaar communiceren) van deelnemers met internetverslaving te onderzoeken, zowel tijdens rust als tijdens het uitvoeren van een taak. Volgens Chang is het heel belangrijk dat we meer over internetverslavingen leren. “Aangezien het internet steeds meer invloed krijgt op ons dagelijks leven, is het essentieel om de mechanismen en gevolgen van overmatig schermgebruik te onderzoeken,” vertelt hij aan Scientias.nl.
Impact
Uit de bevindingen blijkt dat een internetverslaving een verrassend grote impact op de hersenen heeft. Zo lijkt het veranderingen te veroorzaken in de manier waarop hersengebieden met elkaar communiceren binnen verschillende neurale netwerken. Deze netwerken spelen een belangrijke rol bij het reguleren van aandacht, samen met intellectuele vaardigheden, werkgeheugen, fysieke coördinatie en emotionele verwerking. Dit alles heeft op zijn beurt invloed op de geestelijke gezondheid.
Hersennetwerken
De invloed van internetverslaving was merkbaar in verschillende hersennetwerken. Er werd een combinatie van verhoogde en verlaagde activiteit waargenomen in de hersengebieden die actief zijn tijdens rust. Tegelijkertijd was er een algemene afname in de functionele connectiviteit van de hersengebieden die verantwoordelijk zijn voor actief denken. Deze veranderingen leidden tot verslavend gedrag en neigingen. “Uiteindelijk onderdrukt internetverslaving de systemen in het tienerbrein die de controle over hun behoefte om internet te gebruiken, reguleren,” aldus Chang.
Verstoorde signalen
Simpel gezegd leidt internetverslaving dus eigenlijk tot ‘verstoringen’ in de hersenen van tieners. Deze verstoringen vinden vooral plaats in delen van hun hersenen die belangrijk zijn voor taken zoals aandacht, planning, besluitvorming en impulsbeheersing. En die verstoorde signalen zijn best zorgelijk. “De hersenen van tieners zijn nog in ontwikkeling,” legt Chang uit. “De tienerjaren zijn een belangrijke tijd waarin mensen aanzienlijke veranderingen doormaken in hun lichaam, denkvermogen en persoonlijkheid. Hierdoor zijn de hersenen tijdens deze periode bijzonder gevoelig voor drangen die verband houden met internetverslaving. Daarom kunnen verstoringen het gedrag en de ontwikkeling van tieners aanzienlijk beïnvloeden.”
Gedrag en ontwikkeling
Deze veranderingen in hersensignalen kunnen betekenen dat het uitvoeren van bepaalde taken moeilijker wordt. En dat kan mogelijk invloed hebben op de ontwikkeling en het welzijn. “Onze onderzoeksresultaten laten zien dat internetverslaving kan leiden tot mogelijke negatieve veranderingen in gedrag en ontwikkeling die het leven van tieners kunnen beïnvloeden,” concludeert Chang. “Ze kunnen bijvoorbeeld moeite hebben met het onderhouden van relaties en sociale activiteiten, liegen over hun online activiteiten en kunnen problemen ervaren met onregelmatige eet- en slaapgewoonten.”
Internetverslaving
Het zijn verontrustende bevindingen. Want met smartphones en laptops die steeds toegankelijker worden, is internetverslaving een groeiend probleem over de hele wereld. Ook in Nederland is de digitale activiteit hoger dan ooit. In 2020 was bijvoorbeeld 87 procent van de Nederlandse bevolking van 12 jaar en ouder dagelijks online. “Het lijdt geen twijfel dat het internet bepaalde voordelen heeft,” zegt onderzoeker Irene Lee. “Maar wanneer het ons dagelijks leven begint te beïnvloeden, is het een probleem.”
Belangrijke les voor ouders
De studie is dan ook een belangrijke les voor ouders en verzorgers. “Het is belangrijk dat zij streven naar een gezonde relatie tussen tieners en het internet,” betoogt Chang. “Net zoals bij verslaving aan drugs en gokken, kan internetverslaving de hersenen veranderen, waardoor het moeilijker wordt om de verleiding van internetprikkels te weerstaan. In tegenstelling tot drugs en gokken, is het internet echter een essentieel onderdeel van ons dagelijks leven geworden. Het is daarom cruciaal om een balans te vinden tussen de voordelen en de risico’s van het internet.” De onderzoekers adviseren daarom het instellen van tijdslimieten voor dagelijks internetgebruik. Bovendien zouden jongeren zich meer bewust moeten zijn van de psychologische en sociale gevolgen van te veel online zijn. “Het is van belang dat ouders beter worden voorgelicht,” stelt Chang. “Als ouders op de hoogte zijn van de vroege tekenen van een verslaving, kunnen ze beter omgaan met schermtijd, impulsiviteit en de risico’s beperken.”
Bewustwording
Chang hoopt dat de studie een beetje bewustwording kan creëren. “Onze resultaten laten zien hoe internetverslaving de verbindingen tussen hersennetwerken verandert,” concludeert hij. “Dit kan cruciale informatie zijn voor artsen, waardoor ze het beter kunnen onderzoeken en behandelen. Clinici kunnen mogelijk behandelingen ontwikkelen die zich richten op specifieke hersengebieden, of psychotherapie of gezinstherapie voorstellen die gericht zijn op de belangrijkste symptomen van internetverslaving.”
Maar om dat zo goed mogelijk te doen, is het noodzakelijk om eerst onze kennis te vergroten. “De resultaten van het onderzoek laten zien dat we nog veel moeten leren,” zegt Chang. Hij zet zijn onderzoek dan ook voort. En uiteindelijk hoopt hij een zo goed mogelijk beeld van de problematiek te schetsen. “Mijn evaluatie wijst op de gebieden waar meer onderzoek nodig is om de ontbrekende stukjes van de puzzel te vinden,” merkt Chang op. “En wanneer we uiteindelijk alle stukjes van de puzzel bij elkaar hebben, kan dit helpen bij het ontwikkelen van effectievere therapieën en gezondheidsmaatregelen.”
