Een meteoriet zo groot als vier Mount Everests sloeg zo’n 3,26 miljard jaar geleden in op aarde. Maar waar veel mensen denken dat zulke enorme inslagen alleen maar verwoestend zijn voor het leven, blijkt uit nieuw onderzoek dat ze ook onverwachte voordelen met zich meebrachten – vooral voor vroege levensvormen.
Dit concludeert een onderzoeksteam van Harvard University na analyse van gesteenten in Zuid-Afrika. Hun bevindingen verschenen in een studie in vakblad Proceedings of the National Academy of Sciences. De inslag, bekend als ‘S2’, was gigantisch. Een ruimterots die naar schatting 200 keer massiever was dan de asteroïde die de dinosauriërs uitroeide, raakte de aarde. De impact veroorzaakte een tsunami van ongekende proporties. Hij was zo krachtig dat de bovenste laag van de oceaan letterlijk begon te koken. Een dikke stofwolk hulde de aarde in duisternis, waardoor fotosynthese tijdelijk onmogelijk werd.
Sommige bacteriën profiteerden van de impact
Het interessante is wat er daarna gebeurde. Daar waar veel organismen het moeilijk kregen, zagen bepaalde bacteriën juist hun kans schoon. De tsunami had ijzer uit de diepe oceaan naar ondieper water gebracht, terwijl de meteoriet zelf fosfor aanleverde. Deze combinatie creëerde ideale omstandigheden voor bacteriën die deze elementen als voedingsbron gebruiken. Met name bacteriën die ijzer konden gebruiken in hun stofwisseling floreerden in deze periode. Ze konden zich snel aanpassen aan de nieuwe omstandigheden en maakten optimaal gebruik van de plotselinge overvloed aan voedingsstoffen.
Bewijsmateriaal in stenen in Zuid-Afrika
De bewijzen voor deze oude gebeurtenis liggen verstopt in de Barberton Greenstone Belt in Zuid-Afrika. Hier vonden de geologen in dunne rotslagen de chemische handtekeningen van deze prehistorische catastrofe. Het gebied bevat sporen van minstens acht grote inslagen, waarvan S2 er één is. Het onderzoeksteam ontdekte aan de hand van deze informatie dat deze bacteriële bloei weliswaar tijdelijk was, maar wel een belangrijke rol speelde in de evolutie van het vroege leven op aarde. “We denken dat inslagen desastreus zijn voor het leven”, zegt Nadja Drabon, mede-auteur van de studie. “Maar deze studie laat zien dat deze inslagen voordelen hadden voor het leven, vooral in een vroeg stadium. Deze inslagen hadden het leven kunnen laten floreren”, aldus de onderzoeker. Het team van Drabon blijft het gebied bestuderen, op zoek naar meer aanwijzingen over hoe deze kosmische bombardementen onze planeet hebben gevormd en vooral over hoe het vroege leven op aarde erdoor werd beïnvloed.
Hoe zag de aarde eruit tijdens deze periode?
Tijdens de periode van de S2-impact bevond de aarde zich in de zogenoemde Archeïsche eon. De continenten waren nog in de vroege stadia van vorming en bestonden uit kleine, fragmentarische landmassa’s die regelmatig samensmolten en uiteenvielen. De oceanen waren groot en ondiep, rijk aan mineralen en waarschijnlijk zeer heet, met mogelijk hydrothermale bronnen die een cruciale rol speelden in het ontstaan van leven. De atmosfeer verschilde aanzienlijk van de huidige; ze bevatte geen significante hoeveelheden zuurstof, maar bestond voornamelijk uit gassen zoals methaan, ammoniak, waterdamp en koolstofdioxide, wat zorgde voor een broeikaseffect dat de aarde warm hield.
Er is echter nog veel onbekend over de vroegste jaren van het leven op aarde. Wetenschappers hopen door verder onderzoek naar deze periodes een beter begrip te krijgen van de mechanismen die het leven vormden en de omstandigheden die leidden tot de complexe ecosystemen die we nu kennen. Hoewel de S2-impact een belangrijke rol speelde, bestond het leven in de daaropvolgende twee miljard jaar immers nog altijd uit een unicellulaire soep van bacteriën, die nauwelijks leek op de fauna en flora van vandaag.
