We eten met z’n allen veel te veel zout, met levensbedreigende kwalen tot gevolg. Maar de oplossing is simpel.
‘Even op smaak brengen met zout en peper’. Het is een veelvoorkomend advies in tal van recepten. Maar wat veel mensen misschien niet genoeg beseffen, is dat teveel zout erg schadelijk kan zijn voor je gezondheid. En dus gingen onderzoekers op zoek naar een beter alternatief.
Keukenzout
Keukenzout zit in heel veel producten. Je strooit het misschien zelf over je eten, maar het zit bijvoorbeeld ook in kant-en-klaar-maaltijden, brood, snacks en pizza’s. En simpel gezegd is teveel zout slecht voor je. “Bijna iedereen in de wereld eet meer zout dan zou moeten,” stelt onderzoeker Bruce Neal.
Deze hoge inname van keukenzout kan ernstige gevolgen hebben. Zeker als je tegelijkertijd weinig kalium – dat in groente en fruit zit – eet. Het nuttigen van veel zout en weinig kalium zijn beide bijvoorbeeld gekoppeld aan een hoge bloeddruk en verhoogt de kans op een beroerte, hartaandoeningen en vroegtijdig overlijden flink.
Alternatief
Zout uit je dieet schrappen is echter voor veel mensen geen optie. “Het zou het beste zijn om helemaal te stoppen met het gebruik van zout, maar dat is voor veel mensen niet te doen,” zegt Neal in een interview met Scientias.nl. “Een zoutvervanger is een goed compromis.” Er gaan dan ook steeds meer stemmen op voor een gezondere zoutvervanger, bijvoorbeeld kaliumzout. Kaliumzout is een alternatief waarbij een deel van de natriumchloride (waar keukenzout volledig uit bestaat) is vervangen door kaliumchloride. Er zijn echter nog maar weinig onderzoeken naar de effecten van kaliumzout op bijvoorbeeld hartaandoeningen, beroertes en vroegtijdig overlijden verricht, waardoor er nog veel vragen over bestaan.
Studie
In een studie besloten onderzoekers op zoek te gaan naar antwoorden. Neal onderzocht samen met zijn team meer dan 20.000 dorpelingen afkomstig uit landelijke gebieden in China. Tijdens het onderzoek kregen ze allemaal gratis genoeg zoutvervanger (kaliumzout) om in al hun behoeftes te voorzien. Degenen in andere dorpen bleven keukenzout gebruiken.
Na bijna vijf jaar bestudeerden de onderzoekers de stand van zaken. Ze ontdekten dat meer dan 3000 mensen in de tussentijd een beroerte hadden gekregen. Maar degenen die zoutvervanger hadden genuttigd, hadden 14 procent minder kans op een beroerte. Het totale aantal cardiovasculaire voorvallen (dus het aantal beroertes en hartaanvallen bij elkaar opgeteld) was onder hen met 13 procent gedaald en vroegtijdig overlijden met 12 procent.
Schadelijke effecten
Bovendien blijken er geen schadelijke effecten aan de zoutvervanger te kleven. “Onze studie laat niet alleen duidelijke voordelen van kaliumzout voor je gezondheid zien, het neemt ook de zorgen over mogelijke risico’s weg,” aldus Neal. “We zagen geen bewijs voor enige schade van het toegevoegde kalium in de zoutvervanger. Natuurlijk, patiënten met een ernstige nierziekte mogen zeker geen zoutvervanger gebruiken, maar zij moeten ook wegblijven van keukenzout.”
Levens redden
Deze resultaten tonen aan dat simpelweg keukenzout vervangen door kaliumzout levens kan redden. Miljoenen levens, zo betoogt Neal. “Vorig jaar suggereerde een modelstudie in China al dat er jaarlijks ongeveer 400.000 vroegtijdige sterfgevallen kunnen worden voorkomen als keukenzout wordt vervangen,” zegt hij. “Onze resultaten bevestigen dit nu. Als keukenzout wereldwijd zou worden ingeruild voor kaliumzout, zou dit elk jaar miljoenen levens kunnen sparen.”
Kaliumzout
Wie bang is dat kaliumzout toch beduidend anders smaakt dan normaal keukenzout, heeft Neal goed nieuws. “Kaliumzout (met een samenstelling van 75% natriumchloride en 25% kaliumchloride) smaakt sterk naar gewoon zout,” vertelt hij. “Meer kalium kan een bittere smaak geven.” Ook voor het geld hoef je het overigens niet te laten. “De betaalbaarheid varieert een beetje over de hele wereld,” aldus Neal. “Maar over het algemeen is zout erg goedkoop en zoutvervanger ook. Laatstgenoemde is misschien iets duurder dan gewoon zout, maar het scheelt je echt maar een paar euro per jaar.”
Zijn mensen bereid?
Of mensen wel bereid zijn om keukenzout te laten staan en een vervanger in huis te halen? Daar maakt Neal zich niet zo’n zorgen om. “Het enige wat je hoeft te doen is het ene kristallijne witte poeder omwisselen voor een ander kristallijn wit poeder,” stelt hij. “Er zijn verder geen vergaande gedragsveranderingen nodig. Bovendien worden mensen zich steeds bewuster van wat ze eten. En als zoutvervangers op grote schaal beschikbaar komen en beter worden gepromoot, denk ik dat mensen de overstap wel zullen maken.” Het ligt echter niet alleen aan de consument zelf. “De zoutfabrikant moet ook veranderen wat hij produceert,” vervolgt Neal. “Retailers moeten veranderen wat ze verkopen en overheden zouden zoutvervangers meer moeten promoten en consumenten moeten informeren over de mogelijkheid. Dat zijn veel variabelen. Er is waarschijnlijk nog een decennium werk aan de winkel voordat zoutvervangers wereldwijd zijn ingeburgerd.”
Twee vliegen in één klap
De bevindingen uit de studie laten zien dat kaliumzout eigenlijk twee vliegen in één klap slaat. Niet alleen vermindert het de inname van risicovolle hoeveelheden keukenzout, het zorgt er tegelijkertijd voor dat we beter onze kaliuminname (wat veel mensen juist weer te weinig eten) op peil houden. “Het overschakelen van keukenzout naar zoutvervanger is een zeer haalbare en goedkope mogelijkheid om wereldwijd enorme gezondheidsvoordelen te behalen,” stelt Neal.
De onderzoeker kan het bijna niet geloven hoe ver deze gemakkelijke ingreep reikt. “We beschikken nu over bewijs van een simpele interventie die van toepassing is op bijna iedereen in de wereld, goedkoop is en miljoenen doden per jaar kan voorkomen,” somt Neal op. “Dat is echt ongekend. Dit bereik je gewoonlijk met vaccins, niet met voedselkruiden. De studie is simpelweg het meest waardevolle onderzoek waar ik ooit bij betrokken ben geweest.”