Dieren op en rond Antarctica zitten al miljoenen jaren in isolatie, maar dat gaat nu veranderen

Invasieve soorten liften mee op toeristen- en onderzoeksschepen en bedreigen zo Antarctica’s unieke ecosystemen.

De Zuidelijke Oceaan rond Antarctica is het meest geïsoleerde mariene milieu op aarde. En dat heeft ertoe geleid dat er in het gebied een unieke mix van planten- en diersoorten te vinden is. Bovendien is deze regio het enige mondiale zeegebied zonder bekende invasieve soorten. Tenminste, tot nu. Want door het toenemende aantal schepen neemt het risico dat uitheemse soorten per ongeluk toch worden geïntroduceerd, rigoureus toe.

Schepen
In een nieuwe studie hebben onderzoekers de bewegingen van alle schepen die de Antarctische wateren binnenvaren, in kaart gebracht. Waar komen al deze schepen bijvoorbeeld vandaan? Het leidt tot een opvallende conclusie. Want uit de bevindingen blijkt dat Antarctica via een uitgebreid netwerk van schepen verbonden is met nagenoeg alle regio’s ter wereld; de onderzoekers ontdekten maar liefst 1.581 havens waar vandaan schepen naar de zuidpool vertrekken. Dit zijn zowel vissersboten, als toerisme-, onderzoeks- en bevoorradingsschepen. “We waren verrast toen we ontdekten dat Antarctica veel meer wereldwijd verbonden is dan eerder werd gedacht,” zegt onderzoeker Arlie McCarthy.

Invasieve soorten
Dit groot aantal schepen afkomstig van bijna overal ter wereld, heeft mogelijk verstrekkende gevolgen voor de ongerepte ecosystemen op Antarctica. Want volgens de onderzoekers zou het goed kunnen dat uitheemse soorten op de schepen ‘meeliften’. Mosselen, zeepokken, krabben en algen hechten zich bijvoorbeeld aan scheepsrompen. En op die manier vinden invasieve soorten een weg naar de ongerepte wateren rondom Antarctica. “Welke soorten er precies op de romp van het schip groeien hangt af van de plaatsen waar het schip is geweest,” vertelt McCarthy. “We ontdekten dat vissersboten die actief zijn in Antarctische wateren vrij weinig havens bezoeken. Maar toeristen- en bevoorradingsschepen reizen de hele wereld over.”

Bedreiging
Het betekent dat de dieren die op en rond Antarctica al miljoenen jaren in isolatie zitten, steeds vaker bedreigd worden door nieuwe soorten. “Invasieve, uitheemse soorten zijn één van de grootste bedreigingen voor de biodiversiteit van Antarctica,” aldus onderzoeker David Aldridge. Vanwege de afgelegen, geïsoleerde ligging zijn veel soorten niet opgewassen tegen de introductie van nieuwe dieren. Mosselen hebben bijvoorbeeld geen concurrenten op Antarctica. En krabbetjes zijn mogelijk een nieuw type roofdier die de meeste Antarctische dieren nog niet eerder zijn tegenkomen.

Hoe langer een schip bovendien in het gebied blijft hangen, hoe groter de kans dat nieuwe soorten worden geïntroduceerd. Uit de studie blijkt dat met name onderzoeksschepen langer in Antarctische havens verankerd liggen dan toeristische schepen. Vissers- en bevoorradingsschepen blijven gemiddeld nog langer plakken.

De wetenschappers zeggen dat ze zich met name zorgen maken om de verplaatsing van soorten van pool naar pool. Deze soorten zijn namelijk al goed bestand tegen de kou en weten zich dus waarschijnlijk ook op het andere halfrond goed te redden. Mogelijk liften deze dieren mee op toeristen- of onderzoeksschepen die de zomer in het noordpoolgebied doorbrengen voordat ze de Atlantische Oceaan oversteken voor het Antarctische zomerseizoen.

Maatregelen
Volgens de onderzoekers is het tijd voor maatregelen. “Bioveiligheidsmaatregelen om Antarctica te beschermen – denk aan het schoonmaken van scheepsrompen – worden momenteel alleen op een klein aantal havens genomen,” zegt onderzoeker Lloyd Peck. De resultaten uit deze studie laten echter zien dat het beter zou zijn als dergelijke maatregelen op veel meer plekken worden getroffen. Er zijn volgens de onderzoekers strikte regels nodig om te voorkomen dat uitheemse soorten op Antarctica terechtkomen. “We roepen op tot verbeterde protocollen en milieubeschermingsmaatregelen om de Antarctische wateren te beschermen tegen niet-inheemse soorten,” aldus Peck.

Tegelijkertijd onderstrepen de wetenschappers dat we ook onze kennis over het dreigende probleem verder moeten uitbreiden. “We hopen dat onze bevindingen het vermogen zullen verbeteren om invasieve soorten te detecteren voordat ze een probleem worden,” besluit McCarthy.

Bronmateriaal

"Invasive species ‘hitchhiking’ on tourist and research ships threaten Antarctica’s unique ecosystems" - University of Cambridge (via EurekAlert)

Afbeelding bovenaan dit artikel: Lloyd Peck

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd