Tot die conclusie komen onderzoekers nadat ze meer dan 100 gapende zoogdieren en vogels bestudeerden.
Wij mensen geeuwen regelmatig; zo’n vijf tot tien keer per dag. En we zijn niet de enigen; ook talloze andere diersoorten gapen. Van tijgers tot uilen en van nijlpaarden tot honden.
Koelen van de hersenen
Het roept natuurlijk de vraag op waarom al deze soorten dat doen. Recente onderzoeken suggereren dat al dat gegeeuw een belangrijke functie heeft; het koelt de hersenen. “Tijdens gapen ademen we koele lucht in en strekken we de spieren rond de mondholtes. Zo verhoog je de toevoer van koeler bloed naar de hersenen,” vertelt onderzoeker Andrew Gallup, verbonden aan het SUNY Polytechnic Institute.
Nieuw onderzoek
Een nieuwe studie onderschrijft het idee dat organismen gapen om hun brein te koelen. In het onderzoek – verschenen in het blad Communications Biology – tonen onderzoekers namelijk aan dat dieren met een groter brein langer gapen dan dieren met kleine hersenen.
Het onderzoek
De conclusies zijn gebaseerd op een uitgebreid onderzoek, waarbij onderzoekers meer dan 1250 gapen van 55 zoogdier- en 46 vogelsoorten verzamelden en analyseren. “Om gapen bij dieren te bestuderen, heb je veel geduld nodig,” merkt onderzoeker Jorg Massen, verbonden aan de Universiteit Utrecht, op. “We gingen met een camera naar diverse dierentuinen, om daar bij de dierenverblijven te wachten tot de dieren geeuwden.” Ook werden er video’s van gapende dieren – gepubliceerd op YouTube en Facebook – verzameld. Van elke geeuw werd vastgesteld hoelang deze duurde. En daarna keken de onderzoekers naar de hersenomvang en de dichtheid van neuronen in het brein van de verschillende zoogdier- en vogelsoorten. Al snel bleek dat de duur van de gapen losstaat van de lichaamsgrootte, maar verband houdt met de omvang van het brein; hoe groter het brein en hoe meer neuronen een brein bevat, hoe langer een geeuw duurt. Het onderschrijft het idee dat organismen vooral gapen om de hersenen te koelen. Want hoe groter of actiever de hersenen zijn, hoe meer ze gekoeld moeten worden.
Vogels versus zoogdieren
Daarnaast blijkt uit het onderzoek ook dat zoogdieren gemiddeld langer gapen dan vogels. En ook dat is in lijn met het idee dat gapen het brein koelt. Vogels hebben namelijk een hogere kerntemperatuur. Hierdoor is het verschil tussen die kerntemperatuur en de omringende lucht groter en koelt het bloed van vogels sneller af aan die omgevingslucht. Het betekent dat ze hun hersenen ook niet heel sterk hoeven te koelen en dus ook niet zo heel lang hoeven te gapen.
Geeuwen wordt – ondanks de nieuwe wetenschappelijke inzichten van de afgelopen decennia – nog altijd vaak gezien als onbeleefd. Maar dat is het eigenlijk helemaal niet, zo merkt Massen op. Wie geeuwt, koelt zijn hersenen en probeert dus alert te blijven. Als gesprekspartner van een geeuwende soortgenoot kun je dat eigenlijk alleen maar op prijsstellen.
