Goed nieuws voor iedereen die geen zin heeft om het vastendieet te volgen: Britse onderzoekers ontdekten dat het middel rapamycine bijna net zo goed werkt als minder eten, tenminste bij dieren dan. En dat zonder honger te lijden.
Periodiek vasten of af en toe gewoon een dagje niet eten om de boel inwendig te resetten: als je de bladen moet geloven, is het de sleutel tot een lang en gelukkig leven. Toegegeven, structurele caloriebeperking wordt ook in de wetenschap al jaren gezien als de gouden standaard om ouder te worden in goede gezondheid. Maar laten we eerlijk zijn, wie houdt zo’n spartaans dieet jarenlang vol?
Van afvallen naar anti-verouderen
De Britse wetenschappers verzamelden een gigantische hoeveelheid gegevens uit liefst 167 verschillende dierstudies en trokken vervolgens hun conclusies. Er is onderzoek gedaan naar in totaal acht gewervelde diersoorten, waaronder muizen, ratten, vissen en apen. En de overkoepelende vraag luidde: hoe verhouden populaire ‘anti-verouderingsmiddelen’ zoals rapamycine en metformine zich tot de klassieke methode van caloriebeperking? Het team heeft ons nu uit de brand geholpen: rapamycine blijkt verrassend goed te presteren, maar metformine valt vies tegen.
“Caloriebeperking – of dat nu via vasten of gewoon door structureel minder eten wordt bereikt – werkt uitstekend om langer te leven”, zegt hoofdonderzoeker Zahida Sultanova van de University of East Anglia. “Maar het is erg moeilijk vol te houden. We wilden weten of je vergelijkbare voordelen kunt halen door het innemen van medicijnen.”
Bij mannetjes en vrouwtjes
De onderzoeksresultaten spreken voor zich. Rapamycine verlengt de levensduur ongeveer even effectief als minder eten. En niet onbelangrijk om te vermelden: dit effect is bij zowel mannelijke als vrouwelijke dieren merkbaar en is niet afhankelijk van het soort dieet dat de dieren volgen. “Onze analyse laat zien dat rapamycine bijna net zo krachtig is als diëten”, vertelt onderzoeker Edward Ivimey-Cook van de University of Glasgow. “Dat betekent niet dat mensen het nu massaal moeten slikken, maar het maakt vervolgonderzoek wel des te belangrijker.” Het andere onderzochte middel, metformine (een veelgebruikt medicijn tegen type 2-diabetes), zakte op het gebied van levensverlenging door de mand.
Een pil tegen veroudering?
Rapamycine werd oorspronkelijk ontwikkeld als een afweeronderdrukkend medicijn, bijvoorbeeld voor mensen die een orgaantransplantatie hebben meegemaakt. Maar het middel blijkt ook invloed te hebben op celprocessen die te maken hebben met veroudering en stofwisseling. Toch is voorzichtigheid geboden, waarschuwt Sultanova. “Rapamycine beïnvloedt het immuunsysteem. Bij hoge doseringen kan dat risico’s geven, maar uit recent onderzoek blijkt dat lage doseringen waarschijnlijk veilig zijn voor gezonde mensen. Toch is meer onderzoek nodig voor gebruik bij mensen”, aldus de wetenschapper.
Gezondheidswinst zonder honger
Wat dit onderzoek laat zien, is dat er alternatieve routes lijken te bestaan om gezond ouder te worden. Niet iedereen heeft het geduld, de wilskracht of überhaupt de mogelijkheid om jarenlang op de calorieën te letten. Een medicijn dat dezelfde voordelen oplevert, zonder hongergevoel of sociale beperkingen, is dan ook een enorme uitkomst. “Op deze manier kunnen we slimmere verouderingsbehandelingen ontwikkelen”, zegt Ivimey-Cook. “Daarbij moeten we niet alleen kijken naar nieuwe ‘wondermiddelen’, maar ook naar bestaande medicijnen die we een tweede leven kunnen geven.” En dat is precies wat deze studie aantoont. Het hergebruik van bestaande medicijnen zoals rapamycine lijkt een veelbelovende aanpak te zijn in de strijd tegen ouderdomsziekten.
Maar we moeten niet te vroeg juichen. De resultaten zijn veelbelovend, maar de onderzoekers blijven voorzichtig. Zowel rapamycine als metformine worden momenteel getest in klinische studies bij mensen. De definitieve resultaten laten nog op zich wachten. Tot die tijd geldt: eet gezond, beweeg voldoende en wie weet, met een beetje hulp van de wetenschap, wordt oud worden straks een stuk aangenamer en makkelijker vol te houden.
