De vallei strekt zich uit tot maar liefst 3,5 kilometer onder zeeniveau.
Dat hebben Amerikaanse onderzoekers bekend gemaakt tijdens de presentatie van de meest nauwkeurige kaart die we tot op heden van het nu nog onder ijs schuilgaande Antarctische landschap hebben. De kaart – die ook wel aangeduid wordt als BedMachine – onthult behalve de diepste op land gelegen vallei nog tal van andere details die grote invloed hebben op de toekomst van deze ijskap. “Als je met behulp van BedMachine inzoomt op specifieke sectoren op Antarctica, dan ontdek je essentiële details, zoals heuveltjes en holtes onder het ijs die het terugtrekken van de gletsjers kunnen versnellen, afremmen of zelfs stoppen,” aldus onderzoeker Mathieu Morlighem.
Nauwkeuriger
Het is niet voor het eerst dat onderzoekers het landschap onder de Antarctische ijskap in kaart proberen te brengen. Waar tijdens eerdere pogingen echter voornamelijk gebruik werd gemaakt van radardata, gingen de onderzoekers nu nog een stap verder en keken ze ook naar de massa en de beweging van het ijs. En dat leidt tot een veel nauwkeurigere kaart (zie kader).
Waar eerdere kaarten al onthulden dat zich onder de Denman-gletsjer op Oost-Antarctica een diepe vallei bevond, wijst dit onderzoek uit dat deze vallei veel dieper is dan gedacht. Sterker nog: met een diepte van zo’n 3,5 kilometer onder zeeniveau is het de diepste op het land gelegen vallei die ons tot op heden bekend is. “Oudere kaarten suggereerden een minder diepe vallei, maar dat was niet mogelijk, er miste iets,” aldus Morlighem. En dat werd duidelijk doordat de onderzoekers niet alleen keken naar radardata, maar ook naar de beweging en massa van het ijs. “We weten hoeveel ijs de vallei herbergt (…) en aangezien de vallei vrij smal is, moet deze veel dieper zijn om zo’n grote ijsmassa naar de kust te kunnen verplaatsen.”
Nog meer verrassingen
De diepte van de vallei onder de Denman-gletsjer was echter niet de enige verrassing waar de onderzoekers dankzij hun nieuwe methodologie op stuitten. “Er waren veel verrassingen op het continent, met name in gebieden die nog niet eerder gedetailleerd met behulp van radar in kaart waren gebracht.” En veel van die verrassingen geven meer inzicht in de toekomst van de ijskap. “BedMachine schetst een gemengd beeld: in sommige gebieden worden de ijsstromen relatief goed beschermd door de onderliggende landschapskenmerken, terwijl andere ijsstromen (…) juist een groter risico lopen om instabiel te worden.”
Zo werden er onder het Antarctische ijs bijvoorbeeld stabiliserende ‘drempeltjes’ of richels gevonden die de stroming van het ijs afremmen. Elders bleek de bodem weer veel lager te liggen dan gedacht, waardoor de daarboven gelegen gletsjers zich gemakkelijker kunnen terugtrekken. De onderzoekers hopen dat deze kaart – doordat deze meer inzicht geeft in hoe gletsjers afgaand op het onderliggende landschap op hogere temperaturen gaan reageren – kan helpen om nog nauwkeuriger te voorspellen in hoeverre de Antarctische ijskap in de toekomst bij gaat dragen aan de wereldwijde zeespiegelstijging.
In de toekomst kunnen we nog nauwkeurigere kaarten van het onder de Antarctische ijskap schuilgaande landschap verwachten, zo denkt Morlighem. Want er is nog ruimte voor verbetering. Zo zou hij ook graag de diepte van de zeebodem voor de kust van Antarctica vaststellen. Dat kan weer onthullen in hoeverre (warm) oceaanwater erin slaagt om zich onder de ijskap te wurmen en deze van onderaf aan te tasten en/of sneller te laten stromen.
