Wetenschappers staan al een tijd voor een raadsel: moeten robots nu wel, of juist niet dialecten gebruiken? Uit nieuw onderzoek blijkt dat dit vooral afhankelijk is van de luisteraar zelf.
Vooralsnog vinden wetenschappers het maar lastig om duidelijkheid te krijgen over het gebruik van dialecten door sociale robots. Sommige onderzoeken suggereren dat het gebruik van een dialect de luisteraar erg kan helpen doordat het ervoor zorgt dat deze zich comfortabeler voelt bij de robot. Andere onderzoeken lijken dan weer het tegenovergestelde te suggereren: door een dialect te gebruiken, kunnen sociale robots minder competent overkomen. Door deze wirwar aan verschillende resultaten was er nog veel onduidelijkheid over het gebruik van dialecten. Het team van Katharina Kühne wilde hierin dan ook helderheid scheppen, en heeft inmiddels dan ook het antwoord gevonden. “We vroegen ons af: wat als het niet aan het dialect ligt, maar aan de luisteraars zelf?” vertelt ze. Die hypothese bleek correct te zijn. Kühne legt uit: “als je vaardig bent in het spreken van een dialect is het waarschijnlijk dat je een robot meer vertrouwt op het moment dat deze hetzelfde dialect spreekt. Hieruit blijkt dat mensen robots meer vertrouwen op het moment dat ze iets van zichzelf kunnen herkennen.” Het onderzoek is gepubliceerd in het blad Frontiers in Robotics and AI.
Berlijnse dialect
Voor het onderzoek hebben de Duitse wetenschappers specifiek gekeken naar het Berlijnse dialect. “Het Berlijnse dialect is over het algemeen best goed te begrijpen voor de gemiddelde Duitssprekende,” licht Kühne toe. “Dus voor Duitsers zelf, maar ook voor mensen uit het buitenland.” Het team van Kühne verzamelde voor het onderzoek in totaal 120 deelnemers uit zowel Berlijn als de omringende deelstaat Brandenburg. Vervolgens vroegen ze aan deze groep om een online vragenlijst in te vullen nadat ze een video van een Duitssprekende robot hadden gezien. Deze robot sprak soms het Berlijnse dialect, en soms het ‘normale’ Duits. De proefpersonen werd middels de vragenlijst onder meer gevraagd hoe betrouwbaar en bekwaam ze de robot achtten en of ze het Berlijnse dialect spraken of niet.
Resultaten
Het onderzoek onthult dat er een duidelijke link is tussen bekwaamheid en betrouwbaarheid; proefpersonen die de robot bekwaam achtten, vonden deze ook betrouwbaarder. En over het algemeen was het zo dat proefpersonen de robot bekwamer vonden als deze in het standaard-Duits communiceerde. Tenzij de proefpersonen zelf heel vertrouwd waren met het Berlijnse dialect; ze vonden het dan juist prettiger als de robot ook in het dialect sprak. De onderzoekers denken dat laatste wel te kunnen verklaren. Zo wijzen ze erop dat het spreken en begrijpen van een dialect deel uit kan maken van een groepsidentiteit. Door gebruik te maken van een dialect kan een robot hier dan ook zijn voordeel mee doen door iemand een gevoel van herkenning – en dus betrouwbaarheid – te geven.
Mobiele telefoons
Het onderzoek is significant, omdat het heel belangrijk is voor sociale robots om comfortabel en geloofwaardig over te komen. Wetenschappers proberen dit al een tijd te bereiken, alhoewel de resultaten van verschillende onderzoeken daarbij zoals gezegd niet altijd dezelfde kant op wijzen. Het onderzoek van Kühne kan dus helpen om meer duidelijkheid te krijgen wáárom deze resultaten dan zo erg verschillen. Zo blijkt het afhankelijk te zijn van de achtergrond van het individu dat de interactie met de robot aangaat.
Maar waarschijnlijk is dat niet het hele verhaal. Zo blijkt uit het onderzoek bijvoorbeeld ook dat mensen die mobiele telefoons of tablets gebruikten om filmpjes van de robot te bekijken, de robot minder betrouwbaar vonden overkomen als hij Duits sprak dan mensen die de robot op een computer Duits hoorden spreken. Het hint erop dat de betrouwbaarheid die mensen aan een robot toeschrijven ook beïnvloed wordt door de context waarin we de interactie met zo’n robot aangaan. De onderzoekers vermoeden in dit geval dat mensen die de robot op een klein apparaat zien, sneller afgeleid zijn, waardoor de mate van betrouwbaarheid die de robot aan zijn taalgebruik ontleent, afneemt. “Context doet ertoe in onze conversaties,” aldus Kühne. “En daarom zijn we van plan om meer soortgelijk onderzoek te gaan doen in real-life situaties.”
