Dat lichaamsbeweging de kans op dementie verkleint, wisten we al. Maar nu weten we ook welke oefeningen voor ouderen het doeltreffendst zijn.
Dankzij gedegen wetenschappelijk onderzoek weten we dat lichaamsbeweging de kans op dementie verkleint. Uit een recente studie blijkt bijvoorbeeld dat mensen die regelmatig sporten 35 procent minder risico lopen om dement te worden. Maar om welke oefeningen gaat het dan precies? Ouderen zijn vaak niet meer in staat om langdurig hard te lopen of andere intensieve sporten te beoefenen. Daarom beveelt de Wereldgezondheidsorganisatie krachttraining aan als beste optie om het evenwicht te trainen, de houding te verbeteren en vallen te voorkomen. Maar hebben dergelijke oefeningen eigenlijk ook voordelen voor het brein?
Krachttraining is het trainen met gewichten of weerstand ter vergroting van fysieke kracht, het spieruithoudingsvermogen of de spiermassa. Algemene krachttraining heeft als doel om het gehele lichaam sterker te maken. Zo zal een sterkere rug rugklachten kunnen voorkomen bij mensen die veel zitten. Ook het verbeteren van fitheid en uiterlijke vorm worden in het algemeen als voordelen ervaren. Oefeningen die onder krachttraining vallen zijn bijvoorbeeld oefeningen met barbells en dumbbells. Ook bankdrukken, optrekken, squats of sit-ups kunnen hieronder worden geschaard. Krachttraining helpt ook bij het verminderen van spieratrofie (het dunner en minder krachtig worden van de spieren), waardoor alledaagse taken gemakkelijker worden.
In een nieuwe studie wilden de onderzoekers achterhalen of krachttraining schade aan hersencellen kan voorkomen. Om dit te bestuderen, voerden ze experimenten uit met muizen.
Studie
“We gebruikten genetisch gemanipuleerde muizen om de ziekte van Alzheimer na te bootsen,” vertelt onderzoeker Deidiane Ribeiro in gesprek met Scientias.nl. “We concentreerden ons op twee mutaties die leiden tot gedrags- en moleculaire veranderingen die lijken op de ziekte bij mensen.” Denk in dit geval onder andere aan een mutatie die verantwoordelijk is voor de opbouw van bèta-amyloïde plaques. Deze plaques worden veelvuldig met de ziekte van Alzheimer in verband gebracht en doorgaans wordt zelfs aangenomen dat ze aan de ziekteverschijnselen ten grondslag liggen. Het eiwit hoopt zich op in het centrale zenuwstelsel, verstoort synaptische verbindingen en beschadigt neuronen, allemaal kenmerken van de ziekte van Alzheimer. De muizen werden vervolgens getraind om gedurende vier weken om de dag een 110 centimeter hoge ladder te beklimmen. Het experiment bootste op deze manier verschillende krachttraining oefeningen na die mensen op sportscholen uitvoeren.
Afnames
Aan het einde van de trainingsperiode werden er bloedmonsters genomen. Na analyse komt het team tot een interessante ontdekking. Zo blijkt dat het hersenweefsel van de muizen minder bèta-amyloïde plaques bevatte. Maar niet alleen werd de opbouw van plaques verminderd dankzij krachttraining, ook de niveaus van het hormoon corticosteron namen af. Corticosteron komt overeen met cortisol bij de mens, dat wordt geproduceerd wanneer het lichaam onder stress staat, en eerder in verband is gebracht met de ziekte van Alzheimer.
Krachttraining
De bevindingen suggereren dat krachttraining oefeningen een ontstekingsremmende werking hebben en op die manier beschermen tegen dementie. “We zijn van mening dat krachttraining de progressie van Alzheimer kan vertragen, omdat het gedrags- en moleculaire veranderingen die met de ziekte gepaard gaan, kan herstellen,” legt Ribeiro uit. En niet alleen bij muizen. Want hoewel de studie werd uitgevoerd met deze knaagdieren, beweert de onderzoeker dat de resultaten ook op mensen van toepassing zijn. “Onze experimenten laten ons toe om conclusies te trekken over neurodegeneratieve ziekten bij de mens,” zegt Ribeiro. “Het effect van krachttraining moet echter nog wel verder worden onderzocht bij patiënten met de ziekte van Alzheimer om onze resultaten te bevestigen.”
Lichaamsbeweging
Overigens heeft krachttraining nog meer voordelen dan het verzachten – of zelfs voorkomen – van Alzheimer. “Een sedentaire levensstijl is voor niemand goed,” vertelt Ribeiro, “vooral niet voor ouderen die regelmatig zouden moeten bewegen. Lichaamsbeweging brengt ook voor hen veel gezondheidsvoordelen mee, zowel fysiek als voor de gezondheid van de hersenen. Helaas zijn veel sporten voor oudere mensen, die vaak lichamelijke handicaps, ziektes of aandoeningen hebben, niet mogelijk. Maar simpele krachttraining oefeningen (in combinatie met bijvoorbeeld zwemmen) kunnen al de dagelijkse klusjes of taken vergemakkelijken, zoals het dragen van een zware boodschappentas of traplopen. Daarnaast kan het ook vallen en botbreuken voorkomen, de houding verbeteren en de balans en het evenwicht versterken.” En omdat krachttraining oefeningen ook op oudere leeftijd nog prima uit te voeren zijn, bestaan er eigenlijk weinig excuses om ze niet in je dagelijkse leven te implementeren.
Vooruitzicht
De studie maakt het vooruitzicht van mensen die een grotere kans hebben op Alzheimer of misschien al de ziekte onder de leden hebben, iets rooskleuriger. “Door de progressie van de ziekte te vertragen, is het mogelijk om de levensverwachting te verhogen en een betere kwaliteit van leven te bieden,” stelt Ribeiro. “Bovendien hebben mensen met een genetisch risico op de ontwikkeling van Alzheimer nu een mogelijkheid om sommige symptomen te voorkomen en/of het begin van de ziekte uit te stellen.”
Betaalbare therapie
Al met al stellen de onderzoekers dat krachttraining een eenvoudige en betaalbare therapie kan zijn voor Alzheimerpatiënten. Want dergelijke oefeningen kunnen veranderingen in het brein die klinische symptomen van de ziekte veroorzaken, omkeren. “Onze studie bevestigt eerdere onderzoeken die al aantoonden dat lichaamsbeweging de ziekte van Alzheimer kan vertragen en voorkomen,” merkt Ribeiro op. “Maar we hebben nu voor het eerst aangetoond dat krachttraining hetzelfde bewerkstelligt.”
De onderzoekers zetten hun studie voort. “We zijn al begonnen met een nieuw onderzoek met jongere dieren,” vertelt Ribeiro. “We willen namelijk bestuderen of voldoende lichaamsbeweging de progressie van de ziekte kan voorkomen nog voordat de eerste symptomen opdoemen. Denk in dit geval aan een jongere die regelmatig sport en dit ook op oudere leeftijd blijft doen. Daarnaast zijn we ook begonnen met het bestuderen van het effect van krachttraining bij patiënten met milde cognitieve stoornissen. Het werk is al in volle gang en we hopen binnenkort veelbelovende resultaten te presenteren.”
