De Homo erectus wist zich te redden in extreme leefomstandigheden, iets wat tot nu toe alleen aan Homo sapiens werd toegeschreven.
Wij mensen kunnen de meest extreme gebieden op aarde bewonen, van de tropen tot het noordpoolgebied en de droogste woestijnen. Lange tijd werd gedacht dat alleen Homo sapiens in staat was om zich aan zulke omstandigheden aan te passen. Maar een nieuwe studie schoffelt die aanname nu onderuit. Onderzoekers hebben namelijk bewijs gevonden dat ook de Homo erectus in extreme omgevingen wist te overleven.
Overleven in extreme omgevingen
Er is veel gediscussieerd over het moment waarop vroege homininen het vermogen ontwikkelden om te overleven in extreme omgevingen, zoals woestijnen en regenwouden. “Traditioneel werd gedacht dat alleen Homo sapiens in staat was om langdurig in zulke ecosystemen te overleven, terwijl archaïsche homininen als beperkt tot kleinere gebieden werden beschouwd”, zegt onderzoeker Abel Shikoni van de Universiteit van Dodoma in Tanzania.
Homo erectus
Maar nu blijkt dat een vroege voorouder van onze soort zich met succes een weg wist te banen door de extremere en drogere terreinen van Oost-Afrika. Het betreft de Homo erectus, de eerste van onze verwanten met menselijke proporties en de eerste vroege mensachtige die uit Afrika migreerde. De nieuwe bevindingen tonen aan dat Homo erectus zich al minstens 1,2 miljoen jaar geleden wist aan te passen en te overleven in woestijnachtige omgevingen. En daarmee blijkt deze mensachtige dus veel meer op ons te lijken dan eerder gedacht.
Homo erectus was een vroege mensachtige die ongeveer 2 miljoen tot 140.000 jaar geleden leefde. Deze soort wordt beschouwd als een belangrijke voorouder van de moderne mens. Homo erectus had veel kenmerken die we bij mensen herkennen, zoals een rechtopstaande houding, een groter brein dan eerdere mensachtigen en het gebruik van vuur. Ze waren de eerste vroege menssoorten die uit Afrika migreerden en zich verspreidden naar delen van Azië en Europa. Hoewel ze fysiek meer op ons leken, hadden ze nog steeds een aantal verschillen, zoals een kleiner brein dan Homo sapiens en een meer primitieve cultuur. Homo erectus wordt vaak gezien als een belangrijke schakel in de menselijke evolutie.
De onderzoekers trekken deze conclusie na het bestuderen van archeologische, geologische en paleoclimatologische gegevens, die verzameld zijn in Engaji Nanyori, gelegen in de Oldupaikloof in Tanzania, een belangrijke archeologische vindplaats van vroege homininen. De auteurs melden dat er tussen ongeveer 1,2 miljoen en 1 miljoen jaar geleden semi-woestijnomstandigheden heersten in het gebied, met typische plantengroei.
Aanpassingsvermogen
De archeologische gegevens wijzen erop dat Homo erectus-groepen zich gedurende deze periode succesvol aan de omstandigheden wisten aan te passen. “De biogeochemische, paleomilieu- en archeologische gegevens die we onderzochten, suggereren dat vroege mensachtigen zich al twee miljoen jaar geleden wist aan te passen aan de gevarieerde en onstabiele omgevingen van de Oost-Afrikaanse slenk en de Afromontane zone”, vertelt Michael Petraglia, directeur van het Australian Research Centre for Human Evolution aan de Griffith University. “Deze adaptieve eigenschap verandert ons inzicht in de verspreiding van vroege homininen. Het laat zien dat Homo erectus een veelzijdige soort was die als eerste mensachtige verschillende omgevingen betrad.”
Waterbronnen
Kortom, Homo erectus bewoonde dus semi-woestijnachtige omgevingen. Hoe ze daar wisten te overleven? De onderzoekers stellen dat ze slim gebruik maakten van waterrijke gebieden, zoals rivieren en beken. Dit betekent dat ze zich aanpasten aan de droge omstandigheden, maar tegelijkertijd afhankelijk waren van de waterbronnen die in die gebieden aanwezig waren. Ze gebruikten deze plekken als ecologische ‘focuspunten’ om de risico’s van hun omgeving te beperken. Deze bevindingen suggereren dat de Homo erectus een ecologische flexibiliteit had die voorheen alleen aan latere homininen werd toegeschreven.
Overlevingssucces
Homo erectus is een nu uitgestorven mensensoort die naar schatting meer dan 1,5 miljoen jaar leefde. Dit maakt hen tot een van de grootste overlevingssuccesverhalen in de menselijke evolutie. Ter vergelijking: Homo sapiens bestaat naar schatting ongeveer 300.000 jaar. “Dit succes kwam voort uit hun vermogen om over een lange periode te overleven, te midden van talloze veranderingen in het milieu en het klimaat”, merkt hoofdauteur Julio Mercader van de Universiteit van Calgary, op.
De auteurs suggereren dat het aanpassingsvermogen van Homo erectus mogelijk heeft bijgedragen aan de uitbreiding van het geografische bereik van deze mensachtige. “Dit vermogen heeft waarschijnlijk hun verspreiding naar de droge gebieden van Afrika en Eurazië vergemakkelijkt, waardoor ze als ecologische generalisten konden gedijen in enkele van de meest uitdagende landschappen van het Midden-Pleistoceen”, besluit onderzoeker Paul Durkin van de Universiteit van Manitoba.
