En inmiddels vormt de invasieve soort één van de grootste bedreigingen voor ecosystemen op Antarctica.
Het gaat om de steekvlieg ‘Eretmoptera murphyi’, die zonder vleugels door het leven moet. Toch is het hem wonderbaarlijk genoeg gelukt om Antarctica te bereiken, een continent dat wordt gescheiden door een uitgestrekte oceaan. Ook lijkt hij prima te kunnen gedijen in het Antarctische klimaat, waar onstuimige weercondities aan de orde van de dag zijn.
Meegelift
De steekvlieg is waarschijnlijk stiekem meegelift vanuit Zuid-Georgië, een nagenoeg onbewoond eiland in de eilandengroep Zuid-Georgia en de Zuidelijke Sandwicheilanden. “Bezoekers van Antarctica zijn onderworpen aan steeds strengere veiligheidsmaatregelen, maar er blijven nog steeds nieuwe introducties (van invasieve soorten, red.) plaatsvinden,” zegt onderzoeker Peter Convey. “Muggenlarven bijvoorbeeld, zijn klein en kunnen met het blote oog niet makkelijk worden gezien. Toeristen en onderzoekers brengen ze mogelijk vanuit hun tussenlandingen over en verplaatsen ze over het continent door de modder op hun laarzen.”
Signy Island
Op dit moment vertoeft de steekvlieg op het kleine Signy Island. En daar lijkt hij met zijn neus in de boter te zijn gevallen. Zo voedt de E. Murphyi zich met dood, organisch materiaal. En laat Signy Island nou letterlijk hiermee bedekt zijn. Zo is een groot deel van het oppervlak van het eiland bedekt met veen, een waar feestmaal voor de vlieg. Terwijl de insecten de bodem opschrokken, leidt dit tot een verandering van de bodemstructuur. Zo produceren ze op deze manier stikstof en ander organisch afval. “De steekvlieg doet in feite het werk van een regenworm, maar in een ecosysteem dat nog nooit regenwormen heeft gehad,” aldus onderzoeker Jesamine Bartlett. De hoeveelheid stikstof is op dit moment drie tot vier keer meer dan in gebieden waar de steekvlieg niet voorkomt.
Mosbanken
Ook ontdekten de onderzoekers dat er op de plekken waar de steekvlieg bivakkeert, steeds meer aarde en minder mosbanken voorkomen. Dit wijst erop dat de vlieg zich een weg door het veen en de mosbanken baant en deze in aarde verandert. “Dit is zorgwekkend, omdat er op Signy Island veel mosbanken te vinden zijn,” zegt Bartlett. “Hier komen dan ook de enige twee bloeiende plantensoorten van Antarctica voor; Antarctische smele en Antarctisch sterremos.”
De introductie van invasieve soorten in de lang geïsoleerde ecosystemen van Antarctica is een groeiend probleem. Zeker nu ook de snelle opwarming van de aarde het kwetsbare landschap van Antarctica al doet veranderen. De onderzoekers benadrukken dan ook de risico’s van de overdracht van invasieve soorten, zodat bestaande protocollen strenger worden nageleefd en de verspreiding tot een minimum wordt beperkt. “We weten dat E. Murphyi fysiologisch in staat is om ook nog zuidelijker te kunnen overleven, bijvoorbeeld op het Antarctische Schiereiland,” stelt onderzoeker Scott Hayward. “Het beheersen van de risico’s op verdere verspreiding is dus van cruciaal belang.”