Deze slangen faken op dramatische wijze hun eigen dood

Dobbelsteenslangen brengen ‘voor dood spelen’ naar een behoorlijk hoog niveau. Ze liggen niet alleen stil, maar kunnen ook bloed ophoesten en zichzelf insmeren met uitwerpselen om het schouwspel geloofwaardiger te maken.

Wie denkt dat slangen vooral andere dieren opeten, heeft het mis. In de natuur zijn er tal van dieren die juist smullen van slangen. Zoals grote roofvogels, wilde zwijnen of vossen. Zelfs andere slangen kunnen op een dag een vijand zijn. De reptielen hebben daarom meerdere technieken om mogelijke roofdieren op afstand te houden. Door zich groot te maken, te ratelen of te sissen bijvoorbeeld. Of – als je een dobbelsteenslang bent – te doen alsof je dood bent door middel van een slap lichaam, een open bek waar de tong uitvalt en besmeurd met eigen lichaamssappen.

Die techniek zorgt niet alleen voor een vrij dramatisch en geloofwaardig effect: het geeft de dieren ook sneller de kans om te ontsnappen aan roofdieren, zo blijkt uit nieuw onderzoek. Slangen die bloed ophoesten en zichzelf insmeren met uitwerpselen spelen namelijk minder lang dood dan andere die zich ‘gewoon’ dood houden door zo stil mogelijk op de grond te liggen. Daar kwamen onderzoekers van de Universiteit van Belgrado achter.

Poep en bloed
Daarvoor analyseerden de onderzoekers 263 dobbelsteenslangen (Natrix tessellata) in het veld. Iets minder dan de helft hiervan besloot in ogenschijnlijk levensbedreigende situaties om hun dood realistischer te maken door zichzelf in te smeren met muskus of uitwerpselen. Daarnaast zorgden 28 slangen dat er bloed uit hun mond werd uitgescheiden door zogenaamde ‘autobloeding’ (zie afbeelding). De rest koos ervoor om enkel klassiek levenloos te liggen.

Dobbelsteenslang
Dobbelsteenslangen komen in heel Europa en in Azië voor. Op de bovenkant van hun huid zijn meestal een paar rijen van donkerdere vlakken te zien, in enigszins vierkante vorm. De slang wordt in het Nederlands daarom ook wel ‘dambordslang’ genoemd. Verder is het dier semi-aquatisch. Wat inhoudt dat de slang het grootste deel van zijn tijd op land doorbrengt, maar om te eten het water opzoekt waar deze op vissen jaagt.

 

 

Twee verschillende individuen die doen alsof ze dood zijn. Links: groene soort, zonder autobloeding. Rechts: gevlekte soort met autobloeding – Bjelica V, Golubović A. 2024

 

Efficiënter dood spelen
Uit het onderzoek bleek dat slangen die verscheidene verdedigingsmechanismen gebruikten, minder tijd kwijt waren aan het veinzen van de dood. De vertoning zelf is namelijk een stuk extremer en intensiever, en daarmee geloofwaardiger, zo stellen de onderzoekers. De tijd dat een roofdier de mogelijke prooi zal inspecteren, is daardoor korter dan soorten waarbij er nog twijfel bestaat of het dier nog leeft. “Jezelf bevuilen en bloed ophoesten kan dus sneller voor resultaat zorgen”, zo stelt het onderzoek.

Toch hadden de wetenschappers niet verwacht dat het verschil zo groot was, namelijk twee seconden. Hoewel dat weinig lijkt, kan het een groot verschil maken in situaties waarbij het gaat om leven of dood. Dat dit verschil er is, wijst er volgens onderzoekers Vukašin Bjelica en Ana Golubović op dat dit gedrag ‘synergetische effecten’ heeft. Oftewel, dat het totale voordeel van het combineren van overlevingstechnieken (zoals stilliggen en bloed ophoesten) groter is dan de losse voordelen bij elkaar opgeteld. “Natuurlijke selectie geeft dus de voorkeur aan combinaties van antipredatorverdedigingen die samenwerken om de overleving van prooien te verbeteren.” Het totale effect van het dood-spelen is hierdoor groter, wat het makkelijker maakt voor het dier om sneller te ontsnappen.

Bronmateriaal

"Synergistic effects of musking and autohaemorrhaging on the duration of death feigning in dice snakes (Natrix tessellata)" - Biology Letters
Afbeelding bovenaan dit artikel: Bjelica V, Golubović A. 2024 Synergistic effects of musking and autohaemorrhaging on the duration of death feigning in dice snakes (Natrix tessellata). Biol. Lett. 20: 20240058.

Fout gevonden?

Interessant voor jou

Voor jou geselecteerd