Wie denkt dat verkeerslichten alleen automobilisten in het gareel houden, heeft het mis. Uit een bijzondere Amerikaanse studie blijkt dat ook roofvogels een stoplicht goed kunnen gebruiken. Een jonge Coopers-sperwer ontdekte dat verkeerslichten en lange rijen auto’s zijn jacht op kleine vogels een stuk eenvoudiger maken.
Het verhaal begint op een ogenschijnlijk onbeduidend kruispunt in een buitenwijk van een Amerikaanse provinciestad, niet bepaald een plek waar je grootse natuurwaarnemingen verwacht. Ornitholoog Vladimir Dinets van de University of Tennessee reed in zijn auto, toen zijn aandacht werd gewekt door wat er boven hem gebeurde. “Op een winterochtend, terwijl ik in de auto zat te wachten voor het rode licht, zag ik ineens een Coopers-sperwer uit een kleine boom langs de weg schieten”, vertelt Dinets. “De vogel vloog laag langs de rij stilstaande auto’s, maakte een scherpe bocht, dook tussen de voertuigen door en verdween richting een huis.”
Wat bleek? De roofvogel had een slim jachtplan ontwikkeld. Achter het huis waar de vogel aanviel, woonde een gezin dat regelmatig buiten at. Hun voortuin werd elke ochtend dan ook bezocht door mussen, duiven en spreeuwen op zoek naar restjes. Precies die vogels staan op de menukaart van de sperwer in kwestie.
Rateltikker als startsein
Maar het meest verbazingwekkende aan zijn tactiek kwam pas later aan het licht. De havik viel alleen aan als de rij wachtende auto’s lang genoeg was om dekking te bieden van zijn boom tot aan het huis. En zo’n lange rij ontstond alleen als iemand op de knop van het voetgangerslicht drukte. Pas dan ging het verkeerslicht op rood en werd het geluidssignaal voor blinden geactiveerd.
Zodra dat herkenbare geratel klonk, dook de havik op uit de boom. Hij wist dat de auto’s stil zouden staan en hem onzichtbaar zouden maken voor zijn prooi. “De vogel had dus niet alleen het geluid gekoppeld aan een langere wachttijd, maar had ook een mentale kaart van de omgeving geschetst in zijn kop. Zo kon hij de route en aanval perfect uitvoeren”, legt Dinets uit.
Indrukwekkend leervermogen
De sperwer was nog jong, waarschijnlijk een wintergast die pas net in de stad was aangekomen. Toch had hij binnen enkele weken al de link gelegd tussen menselijk gedrag en zijn eigen overlevingskansen. Het jaar erop keerde de inmiddels volwassen vogel terug en zette hij exact dezelfde techniek in. Helaas stopte dat voorjaar het geluidssignaal bij het verkeerslicht en verhuisde het gezin ook nog eens, waardoor zijn ideale jachtgrond snel verdween. Sindsdien is de slimme sperwer niet meer in de omgeving gezien.
Dat een roofvogel zich zo snel aanpast aan het stadsleven, is bijzonder. Steden zijn een vijandige omgeving voor grote vogels. Er zijn overal ramen, kabels, auto’s en lawaai. En toch weet deze sperwer er te overleven en succesvol te jagen. “Het toont aan dat roofvogels zoals de Coopers-sperwer niet alleen goede jagers zijn, maar ook slimme waarnemers”, zegt Dinets. “Ze combineren de kennis van hun omgeving met flexibiliteit en leervermogen en dat is precies wat nodig is om te overleven in een wereld die steeds meer wordt vormgegeven door de mens.”
Deze onverwachte combinatie van natuur en technologie laat zien hoe slim dieren zijn en hoe goed ze zich kunnen aanpassen aan de razendsnel veranderende wereld om hen heen. Veel dieren leggen het loodje op onze wegen, maar er zijn ook winnaars. Neem nu bijvoorbeeld deze slimme sperwer die de logica van een terugkerende verkeerssituatie in een Amerikaanse buitenwijk wist te doorgronden.
