Vanuit de wetenschap is er steeds meer interesse in bepaalde paddenstoelen die al eeuwenlang worden gebruikt in de traditionele Chinese geneeskunde. Veel onderzoek loopt op niets uit, maar sommige schimmels, zoals de pruikzwam, zitten bomvol interessante stoffen.
De pruikzwam, officieel Hericium erinaceus geheten, is een parasitaire schimmel, die in Azië, Noord-Amerika, maar ook in Nederland voorkomt. Erinaceus betekent ‘egel’ in het Latijn, een duidelijke verwijzing naar de lange witte stekels waaruit het eetbare vruchtlichaam bestaat. De paddenstoel is vrijwel uitsluitend hoog in oude beukenbomen te vinden en wordt ook wel verhandeld onder de Franse naam ‘pom pom blanc’, omdat hij veel lijkt op de pompons die cheerleaders gebruiken.
Smakelijke vleesvervanger
In de Chinese keuken wordt de pruikzwam vaak als vleesvervanger gebruikt. Hij heeft een milde, zoete smaak die soms met kreeft wordt vergeleken. De paddenstoel wordt in Oosterse kringen ook nog steeds als medicijn voorgeschreven. Er is onderzoek gedaan naar de werkzame bestanddelen threitol, arabitol en palmitinezuur. Deze stoffen blijken de lipidenspiegel, oftewel het vetzuur- en cholesterolgehalte, te reguleren. Ook verlagen ze de bloedsuikerspiegel en fungeren ze mogelijk als ontstekingsremmende antioxidanten. Eerder onderzoek toonde een helende werking aan bij ratten met maagzweren en andere beschermende effecten op het spijsverteringsstelsel van de knaagdieren.
Het stofje ergothioneïne
Nog interessanter werd het, toen onderzoekers van de Amerikaanse Penn State University in 2021 aantoonden dat mensen die meer paddenstoelen eten, minder kans zouden hebben op kanker en een vroegtijdige dood. Mensen die een dagelijkse mix van 18 gram paddenstoelen rijk aan vitaminen, mineralen en antioxidanten – zoals shiitake-, maitake-paddenstoelen, oesterzwammen en pruikzwammen – innamen, zouden 45 procent minder kans hebben op een kankerdiagnose later in hun leven. Het aminozuur ergothioneïne lijkt hier met zijn celbeschermende en oxidatieve-stressverlagende werking een rol in te spelen.
Hetzelfde team ontdekte een half jaar later door middel van een nieuwe meta-analyse dat het eten van ergothioneïne-bevattende schimmels ook een positieve invloed heeft op de geestelijke gesteldheid. Ze blijken de mens tegen psychische aandoeningen als schizofrenie, bipolaire stoornis en depressie te beschermen, en wederom worden de (zenuw)celbeschermende eigenschappen van de speciale antioxidant als reden aangehaald.
Zenuwgroei
Onderzoekers van de University of Queensland zijn nog een stap verder gegaan in het onderzoek naar de werkzame stoffen in de eetbare pruikzwam. Ze hebben nieuwe actieve stoffen op weten te sporen en hebben ontdekt dat zenuwcellen hierdoor niet alleen beschermd worden, maar dat de zenuwgroei er zelfs door wordt gestimuleerd. In pre-klinisch onderzoek maakten de hersencellen meer connecties met elkaar en als gevolg hiervan verbeterde de geheugenfunctie.
Eeuwenoud medicijn
“Extracten van de pruikzwam worden al eeuwenlang gebruikt in de traditionele geneeskunde in Aziatische landen. Er zijn de afgelopen jaren enkele interessante wetenschappelijke onderzoeken geweest met de werkzame stoffen van de pruikzwam in de hoofdrol. Wij wilden ons focussen op het potentiële effect van de werkzame stoffen op de vitaliteit, functie en groei van hersencellen”, zegt professor Frédéric Meunier. “Uit pre-klinische tests op gekweekte hersencellen bleek dat de pruikzwam een positief effect heeft op de groei van hersencellen en het verbeteren van het geheugen. Het was een enorme verrassing voor ons dat de actieve stoffen ervoor zorgen dat de zenuwcellen groeien, op zoek gaan naar andere neuronen en veelvuldig de verbinding aangaan met elkaar.”
Alzheimer
Onderzoeker Ramon Martinez-Marmol ziet allerlei interessante toepassingen van de paddenstoel bij de behandeling en voorkoming van neurodegeneratieve stoornissen, zoals de ziekte van Alzheimer, die voortvloeien uit de Nieuw-Zeelandse ontdekking. “Ons doel is om bioactieve stoffen te vinden en isoleren uit natuurlijke bronnen, die een positief effect hebben op neuronen en de hersenen als geheel. Dat kan uiteindelijk leiden tot een verbeterde geheugenfunctie.”
Zo blijkt steeds meer hoe die gekke pruikzwam van nut is voor allerlei aspecten van onze gezondheid. De hoogste tijd dus om hem eens op het menu te zetten.
