Deze onverwachte ruimtereiziger dwingt ons anders te denken over het ontstaan van ons zonnestelsel

Op een koude februaridag in 2021 lichtte een ruimtesteen de nachtelijke hemel op in Alberta, Canada. De vuurbal liet de wetenschap schudden op zijn grondvesten.

De ruimtesteen kwam namelijk vanuit de Oortwolk aansuizen en was opgebouwd uit rotsachtig materiaal. Tot op heden werd verondersteld dat objecten uit deze immense wolk aan de rand van ons zonnestelsel alleen uit verschillende soorten ijs, zoals waterijs, methaan, ethaan, koolstofmonoxide of waterstofcyanide konden bestaan.

De Oortwolk bestaat uit vele miljarden komeetachtige objecten rondom ons zonnestelsel. De Nederlandse astronoom Jan Hendrik Oort bedacht deze hypothese in 1950. Volgens Oort is er een stabiele wolk waar zo nu en dan een komeet vandaan komt die richting de aarde gaat, met een omlooptijd van duizenden jaren, zoals de bekende komeet Hale-Bopp. Dichterbij de aarde zijn er de Kuipergordel en de scattered disk, twee schijven vol puin buiten de baan van Neptunus. Hier komen periodieke kometen met een omlooptijd van minder dan tweehonderd jaar vandaan, zoals de komeet Halley. Materiaal uit deze meer dichtbijgelegen verzameling ruimtepuin bestaat vaker uit gesteente.

Mysterieuze Oortwolk
Passerende sterren, die mogelijk ook een eigen Oortwolk in hun buitenste schil hebben, duwen de ijzige reizigers uit ‘onze’ Oortwolk soms richting de zon, is de veronderstelling. We kunnen deze kometen dan waarnemen als lange lichtgevende slierten, omdat het ijzige materiaal verdampt en kleur afgeeft. Wetenschappers hebben nog geen objecten in de Oortwolk direct waargenomen, maar alles wat tot nu toe onze kant op is geslingerd, leek gemaakt van ijs. Tot de ontdekking van vorig jaar dus. En dat zet ons begrip van het ontstaan van ons zonnestelsel op z’n kop. Er zouden alleen ijzige objecten moeten bestaan in deze buitenste regionen, in de theorieën is geen plaats voor rotsachtig materiaal.

De astronomie kan echter niet om de rotsachtige meteoroïde heen, die als een oogverblindende vuurbal door de lucht boven centraal Alberta vloog. Vele professionele en amateurastronomen legden de immense vuurbal vast op de gevoelige plaat en analyseerden de data en het beeldmateriaal. Een team van de University of Western Ontario concludeerde dat alle tekenen erop wijzen dat de oorsprong van de ruimtesteen recht in het midden van de Oortwolk ligt.

Bom onder ontstaanstheorieën
“Deze ontdekking dwingt ons na te denken over een geheel ander model van de vorming van het zonnestelsel, een model dat het idee ondersteunt dat aanzienlijke hoeveelheden rotsachtig materiaal samen met ijzige objecten rondvliegen in de Oortwolk”, zegt expert in de meteoorfysica Denis Vida. “De conclusies uit ons onderzoek stroken niet met de meest gangbare modellen waarin de vorming van het zonnestelsel wordt beschreven. Dit is een complete gamechanger.”

De superscherpe Global Fireball Observatory (GFO)-camera’s van de University of Alberta kregen de rotsachtige meteoroïde van ongeveer 2 kilo, ter grootte van een grapefruit, in het vizier en hebben het laatste stukje van zijn reis door het zonnestelsel en door de aardse dampkring vastgelegd. Het team kon zo berekenen dat de ruimterots zich in een baan bewoog die normaal gesproken alleen wordt afgelegd door ijsklompen uit de Oortwolk.

“In zeventig jaar van regelmatige vuurbalwaarnemingen is dit een van de meest bijzondere ooit geregistreerd. Het is geweldig hoe de GFO, die vijf jaar geleden is opgestart en zo het bereik enorm vergrootte, het voor elkaar heeft gekregen om wetenschappelijke experts van over de hele wereld bij elkaar te brengen”, zegt hoofdonderzoeker van de GFO Hadrien Devillepoix. “We kunnen hierdoor meer kostbare meteorieten vinden en bestuderen, maar misschien nog wel belangrijker: het lukt ons nu om deze zeldzame gebeurtenissen rechtstreeks te volgen en de gegevens op te slaan die zo essentieel zijn voor het begrijpen van ons zonnestelsel.”

Rotsvast bewijs
Waarom denkt men nu dat de vuurbal van Alberta van steen was gemaakt en niet van ijs? De ruimteklomp drong veel dieper de atmosfeer binnen dan ijzige objecten die in het verleden in vergelijkbare banen richting het aardoppervlak vlogen. Hij brak op exact dezelfde manier in stukken als een vuurbal, die in rotsachtige delen uit elkaar valt. Dit bewijst dat dit stuk ruimtepuin van steen is gemaakt en niet van ijs.

“We willen erachter komen hoe deze rotsachtige meteoroïde daar aan de rand van ons zonnestelsel is terechtgekomen, omdat we onze eigen oorsprong willen begrijpen. Hoe beter we de omstandigheden begrijpen waarin het zonnestelsel werd gevormd, hoe beter we snappen wat nodig was voor het ontstaan van leven op aarde”, legt Vida uit. “We willen een zo nauwkeurig mogelijk beeld schetsen van deze vroege momenten van het zonnestelsel, die zo cruciaal waren voor alles wat er daarna gebeurde.”

Bronmateriaal

"Direct measurement of decimetre-sized rocky material in the Oort cloud" - Nature

Afbeelding bovenaan dit artikel: University of Alberta

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd