Op slechts 138 lichtjaar hiervandaan bevindt zich een mysterieuze planeet die mogelijk bezig is te transformeren naar een waterwereld.
Exoplaneet HD207496b is ruim zes keer zo zwaar als de Aarde en de radius – de afstand van de rand tot het middelpunt – is ongeveer 2,25 keer zo groot. De planeet heeft een gasachtige atmosfeer, een oceaan of een combinatie van beide. En hij is mogelijk aan het krimpen om een soort superaarde te worden. De bijzondere planeet kan helpen om de kloof te verklaren tussen grote rotsachtige exoplaneten, die groter zijn dan de Aarde en kleine gasplaneten, die kleiner zijn dan Neptunus.
Mini en maxi
Er zijn al rond de 5300 planeten ontdekt buiten ons zonnestelsel en er zijn nog bijna twee keer zoveel niet bevestigde exoplaneten. Eén ding dat opvalt is het gebrek aan planeten met een massa van anderhalf tot twee keer die van de Aarde en een baan rond de ster korter dan honderd dagen. De planeten die onder deze grens zitten zijn vaak rotsachtig, zoals de Aarde, Venus en Mars. Ze worden superaardes genoemd. Boven die grens hebben de planeten een dikke atmosfeer van gas, zoals een kleine Neptunus. Die heten ook wel mini-Neptunussen.
De reden voor dit onderscheid is niet geheel duidelijk, maar het lijkt erop dat de nabijheid van de planeet tot zijn ster er iets mee te maken heeft. Mogelijk heeft een exoplaneet onder een kritieke drempel niet genoeg massa meer om door middel van zwaartekracht grip te houden op zijn atmosfeer. Het gas verdampt dan door de straling van de ster.
Spannende massa
Er zijn enkele exoplaneten gevonden die aanwijzingen bevatten over dit proces. Een daarvan is dus HD-207496b. Eerst is de massa en radius van deze planeet vastgesteld. Op basis daarvan kon de dichtheid worden berekend. En dan wordt het interessant, want die dichtheid zegt iets over waar de exoplaneet van is gemaakt.
Dus toen NASA’s telescoop TESS een exoplaneet oppikte met een straal van 2,25 keer die van de aarde en een baan om zijn ster van 6,44 dagen, plus een massa van iets meer dan 6 keer die van de Aarde, werd het spannend. De dichtheid bleek neer te komen op 3,27 gram per kubieke centimeter. Dat is duidelijk minder dan de 5,51 gram per kubieke centimeter van de Aarde. Het impliceert dan ook dat HD-207496b niet helemaal uit gesteente bestaat.
Overgang naar een waterwereld
Nader onderzoek moest uitwijzen waar die mysterieuze planeet dan wel van gemaakt is. “We ontdekten dat HD-207496b een lagere dichtheid heeft dan de Aarde en dus denken we dat de planeet een behoorlijke hoeveelheid water en/of gas bevat”, schrijven de onderzoekers. “Door een model van de interne structuur van de planeet te maken konden we concluderen dat de planeet een waterrijke of een gasrijke bovenlaag heeft, of een mengsel van beide.”
Volgens de modellen zou een gasrijke atmosfeer met waterstof en helium tijdelijk van aard zijn: zijn ster zal de exoplaneet binnen iets meer dan 500 miljoen jaar volledig strippen van deze atmosfeer. Het is ook mogelijk dat de atmosfeer al verdwenen is en dat HD-207496b al een kale oceaanwereld is. “Maar we denken dat de planeet zowel water als gas bevat en tussen deze twee modellen in zit”, klinkt het.
De jonge jaren van een exoplaneet
De ster, die HD-297496 heet, is relatief jong, namelijk rond de 520 miljoen jaar oud. Dat betekent dat er een zeldzame gelegenheid is om de jeugdjaren van een exoplaneet te bestuderen, voordat de transformatie plaatsvindt naar een kale superaarde, als dat ook inderdaad is wat er gaat gebeuren met HD-207496b. Vervolgonderzoek dat moet vaststellen hoe de atmosfeer van de planeet er precies uitziet, zal de ware aard en het uiteindelijke lot van deze mysterieuze wereld onthullen.
