Het zijn bepaald geen vriendelijke beestjes om te zien, die Spinosauriërs met hun vervaarlijke kop. Met nieuwe scantechnieken krijgen we nu een inkijkje in hun schedel.
Wetenschappers hebben met CT-scans de hersenen en het binnenoor van twee Britse Spinosauriërs gereconstrueerd. Spinosauriërs waren nogal merkwaardige, maar levensgevaarlijke wezens. Ze aten vlees en vis, liepen op twee poten, hadden een enorme staart en waren uitgerust met lange krokodilachtige kaken en conische, puntige tanden. Daarmee verschansten ze zich aan de rivieroever om hun prooien te besluipen, die nietsvermoedend voorbij zwommen. Hun manier van leven was heel anders dan die van bekendere tweevoetige dinosaurussen, zoals de Allosaurus en de Tyrannosaurus.
Digitale hersenreconstructie
Om de evolutie van de hersenen en de zintuigen van spinosauriërs beter te begrijpen, scande een Brits-Amerikaans onderzoeksteam twee fossielen: de een is gevonden in het Engelse Surrey en is van het geslacht Baryonyx, de ander is afkomstig van het Isle of Wight en is een Ceratosuchops. Dit zijn de twee oudste spinosaurussen waarvan hersenmateriaal bewaard is gebleven. De enorme wezens liepen ongeveer 125 miljoen jaar geleden op aarde rond. Hun gefossiliseerde schedels zijn goed geconserveerd en door middel van de nieuwste CT-scans hebben de wetenschappers de allang weggerotte zachte weefsels in de dinosauruskoppen digitaal kunnen reconstrueren.
CT-scans (afkorting van Computer Tomografie) maken met behulp van röntgenstraling een soort 3D-afbeeldingen van de binnenkant van een lichaam. De bundel röntgenstraling is heel smal waardoor je een betere doorsnede krijgt dan met gewone röntgenfoto’s.
De bulbus olfactorius, oftewel het reukcentrum in de hersenen dat de geuren verwerkt, bleek niet bijzonder ontwikkeld bij de roofdieren. Aan het binnenoor was te zien dat het hoogstwaarschijnlijk was afgestemd op laagfrequente geluiden. De delen van de hersenen die betrokken waren bij het stabiel houden van het hoofd en het focussen op de prooi waren minder ontwikkeld dan bij latere, meer gespecialiseerde spinosauriërs.
Enorme vissen vangen
“Ondanks hun opmerkelijke fysiologie lijkt het erop dat de hersenen en zintuigen van deze vroege spinosauriërs veel gemeen hebben met andere tweevoetigen met een groot lichaam. Aan de opbouw van de hersenen is niet te zien dat ze er een semi-aquatische leefstijl op nahielden”, zegt onderzoeksleider Chris Barker. Hij geeft aan dat de voorouders van de spinosaurussen al over de hersenen en sensorische aanpassingen beschikten om vis te vangen. Het ‘enige’ wat de dieren nog moesten doen om zich als een vis in het water te voelen, was het ontwikkelen van een ongebruikelijke krokodilachtige snuit en tanden.
“Omdat de schedels van alle spinosaurussen zo gespecialiseerd zijn in het vangen van vissen, is het verrassend om zulke ‘niet-gespecialiseerde’ hersenen te zien”, zegt onderzoeker Darren Naish. “Maar de resultaten zijn nog steeds van grote waarde. Het is fascinerend om zoveel informatie te vinden over de zintuiglijke vermogens – over gehoor, reukzin, evenwicht enzovoort – van deze Britse prehistorische beesten. Dankzij de geavanceerde CT-scans is het mogelijk geworden om een schat aan informatie over dinosaurushersenen uit de fossielen te halen”, aldus Naish.
Revolutie in de paleontologie
“Deze nieuwe studie is slechts een van de resultaten in een lange rij in wat een revolutie is in de paleontologie, dankzij de vooruitgang in CT-scanmethodes van fossielen”, zegt onderzoeker Lawrence M. Witmer, die al meer dan 25 jaar dinosaurussen scant, waaronder Baryonyx. “We zijn nu in staat om de cognitieve en sensorische capaciteiten van uitgestorven dieren te beoordelen en te onderzoeken hoe de hersenen evolueerden van vreemdsoortige dinosaurussen zoals de Spinosaurus, die extreem gedrag vertoonde”, aldus Witmer.
“Spinosauriërs behoren tot de meest raadselachtige dinosauriërs en de conclusies uit deze studie zijn van onschatbare waarde om tot meer consensus te komen over hun biologische en evolutionaire kenmerken”, klinkt het tot besluit.
