De wespen bouwen graag hun nesten in de openingen van instrumenten die worden gebruikt om de snelheid van vliegtuigen te meten. En dat is een groter probleem dan gedacht.
In Australië hebben ze last van een nogal vervelende wesp. Het gaat om de zogenoemde ‘sleutelgatwesp’, ofwel de Pachodynerus nasidens. De wespen bouwen graag hun nesten in kleine gaatjes, inclusief de openingen van instrumenten die worden gebruikt om de snelheid van vliegtuigen te meten. En dat leidt tot buitengewoon gevaarlijke situaties.
Ganzen
Aanvaringen tussen vliegtuigen en wilde dieren komen jammer genoeg veelvuldig voor. Denk bijvoorbeeld aan botsingen tussen vogels en vliegtuigen en dan in het bijzonder de Canadese gans. Deze reizen in troepen en zijn in die hoedanigheid in staat om de motoren van een groot passagiersvliegtuig uit te schakelen. Hierdoor zijn er in het verleden al hele vliegtuigen verwoest, mensen gewond geraakt en kwamen er zelfs passagiers om het leven.
Wesp
In het vorige voorbeeld hadden we het nog over een relatief groot dier dat in staat is om een vliegtuig te laten neerstorten. Maar opmerkelijk genoeg kunnen ook hele kleine insecten schade aanrichten. Tussen november 2013 en april 2019 werden er in totaal 26 gevallen gemeld van wespen die op luchthavens voor gevaarlijke situaties hadden gezorgd. Bovendien verstoppen de zogenoemde sleutelgatwespen met hun nesten de pitotbuizen; cruciale instrumenten die de snelheid van een gas- of vloeistofstroom meten. Deze buizen worden onder andere toegepast als snelheidsmeter in vliegtuigen.
De Pachodynerus nasidens komt oorspronkelijk voor in Zuid- en Midden-Amerika en het Caribisch gebied. Ondertussen komt hij echter ook op veel andere plekken voor, zoals bijvoorbeeld in Australië. Deze wesp staat erom bekend nesten te bouwen in door de mens gemaakte holtes. Denk bijvoorbeeld aan raamspleten, stopcontacten en – zoals zijn naam al doet vermoeden – sleutelgaten.
In een nieuwe studie onderzochten wetenschappers de mogelijke rol van sleutelgatwespen bij het belemmeren van pitotbuizen op de luchthaven in de Australische stad Brisbane. De onderzoekers bouwden een aantal pitotbuizen na en monteerden deze vervolgens op vier verschillende locaties op het vliegveld. Al snel kwamen de wespen op de buizen af. De wespen leken met name een voorkeur te hebben voor de pitotbuizen waarin de temperatuur zo tussen de 24 en 31 graden Celsius lag en waarvan de opening een diameter had van zo’n 3 mm. Over een periode van 39 maanden wisten de invasieve wespen maar liefst 93 keer een nagemaakte pitotbuis volledig te blokkeren. “Deze resultaten onderstrepen het belang van risicobeperkende maatregelen,” zo merken de auteurs op.
Maatregelen
Volgens de onderzoekers vormen de wespen een groot risico voor de luchtvaartveiligheid. Ze bepleiten dan ook dat er maatregelen moeten worden genomen. Denk aan het afdekken van pitotbuizen wanneer vliegtuigen arriveren of het neerzetten van meer wespenvallen om zo gevaarlijke situaties te voorkomen. “We zouden nieuwe strategieën moeten ontwikkelen om deze aanpassende, inventieve en zeer mobiele soort te beheersen of zelfs uit te roeien,” zo claimen de onderzoekers.
Hoewel je het misschien niet zou verwachten van zo’n klein beestje, kunnen wespen dus een behoorlijk impact hebben op de luchtvaart. “We hopen dat dit onderzoek de aandacht vestigt op een weinig bekend, maar ernstig probleem voor de luchtvaart in tropische en subtropische gebieden,” zo concluderen de onderzoekers. “Sinds de wesp een weg over de Stille Oceaan heeft gevonden, is er geen reden om eraan te twijfelen dat hij zich ook naar andere delen van Australië zou kunnen verspreiden. Als we er niets aan doen om deze soort te beheersen, kunnen de gevolgen van deze plaag aanzienlijk worden.”
